ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΒΙΒΛΙΑ 32

Μπότο Στράους, Θεωρία της απειλής, μετάφραση Αλέξανδρος Κυπριώτης, Ίνδικτος, Αθήναι 2001, 85 σ.

Φροντισμένη πολυτονική έκδοση που την αγόρασα προς δύο ευρώ, αυτή την χρονιά στο παζάρι του βιβλίου στην πλατεία Καλυθμώνος μετά από υπόδειξη –ποιου άλλου– του λαγωνικού, ως βιβλίο σχετικό με την αναζήτηση της γραφής από πληροφορίες του ευρύτερου δικού του δικτύου.
Το μικρό βιβλίο φοράει μια κουβερτούρα, έντονη και διαπεραστική, με κόκκινο χρώμα στο βάθος του και διάχυτο και στα κάθετα μάτια της Αυτοπροσωπογραφίας του K. Malevitch. Πολύ ταιριαστό με το κείμενο του σύγχρονου πεζογράφου και θεατρικού συγγραφέα Μπότο Στράους. Το κόκκινο μου έκανε σαν την ματωμένη βλεννογόνο των ανθρώπινων εσωτερικών μας, βιότοπο τόσων μικροοργανισμών που ούτε διανοούμαστε αν και ρυθμίζουν τα μέσα μας. Πληγωμένο από την ζωή και τις σκέψεις.

Βιβλίο σκοτεινό και δαιδαλώδες, αναζήτησης και αγωνίας με εσωτερικές καταδύσεις σε βασανιστικά έγκατα, ασφυκτικές χωρίς ανάσα που μου έριχνε τσιμπιές όσο το διάβαζα. Μικρές τσιμπιές δεξιά αριστερά. Γραφή αυτόματη και συνάμα, εξεζητημένη λόγια έκφραση στα υπαρξιακά της πρωτοπρόσωπης αφήγησης. Ιχνηλασία εξωτερίκευσης του εαυτού, χάσιμο και πλάσιμο.
Έθετε ερωτήματα που απαντούσε και απαντά χώρια ο κάθε αναγνώστης. Κατανοούμε μόνο όσα μπορούμε και να αντέξουμε; Να αντέξουμε; Τι μπορούμε; Άραγε υπάρχει άκρα τελειότητα και ταυτότητα στην ιδιωτική μας έκφραση; Γίνεται να υπάρξει αφού η γλώσσα που μιλάμε είναι κοινή για όλους και λέξεις ιδιωτικές, μοναδικές δεν υπάρχουν και αν υπήρχαν, πάλι θα ήταν ανώφελες, καθώς δεν θα κοινωνούσαν μήνυμα.

Όμοια όπως στα όνειρά μου ο αφηγητής μιλάει για «το λευκό χαρτί και [την] επικρεμάμενη μετέωρη μάζα κάθε τι άγραφου, στην οποία διατηρείται κρυμμένος ο ίδιος ο συγγραφέας.» Απειλητική στην πίεση που ασκεί η ύπαρξη και ο όγκος της, η δύναμη της δυνατότητας της γραφής, της δημιουργίας γενικά. Μια απόφαση, μια στιγμή χωρίζει τον συγγραφέα από την ανυπαρξία της διατύπωσης και την υλοποίησή της. Και όταν ξεπροβάλει και πάρει συγκεκριμένο σχήμα -λεκτική σάρκα- δεν είναι τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο από τον ίδιο τον συγγραφέα. Μια πράξη, ένα έργο που ισούται με τον ίδιο. «Ό,τι γράφω επίσης, γράφει για μένα… Ό,τι γράφω, γνωρίζει ποιος είμαι… και ο καθένας μπορεί να διαβάσει στα γραπτά μου για μένα… Σε κάθε λέξη, σε κάθε ολοκληρωμένη πρόταση απαντά κάτι για μένα, κι εγώ δεν λέω να το αναγνωρίσω» (σ. 48). Ο ίδιος ο συγγραφέας μιλάει για τον ίδιο του τον εαυτό. Προδίδεται. Θέλει, νομίζω, να μιλήσει και να κρυφτεί ταυτόχρονα. Από εκείνον και από τους άλλους.

Και εκεί που η ανάγνωση είναι θεραπεία και πηγή για τον αφηγητή, για την Σ. είναι πράξη επίπεδη, εύκολη και ή ίδια είναι συνεχώς εύστοχη στην σύλληψη των πραγμάτων και τις κρίσεις της προς μεγάλη του απορία και εκνευρισμό. Πηγαίνει στην βιβλιοθήκη ενός πανεπιστημίου, κάθεται ώρες ατέλειωτες, διαβάζει επιτόπου, δανείζεται και συνεχίζει στο σπίτι, αντιγράφει με το χέρι αποσπάσματα και αρχίζει να γράφει. Γράφει, νομίζοντας ότι έχει βρει το στίγμα του, ότι έχει ωριμάσει ο καρπός της ατομικής του έκφανσης τόσο ώστε να διασχίζει το χρόνο και να διαπερνά τις επιφάνειες. Όμως ξανά όχι. Δεν έχει κάνει άλλο παρά να συγκολλά παραθέματα από την επιλεγμένη χειρόγραφη συλλογή του. Απελπισία τον πιάνει «εγώ, το μηδενικό, ο ενδιάμεσος σταθμός άπασας της λογοτεχνίας» (σ. 58). Αποφασίζει να ζήσει έξω από τα κείμενα, μαζί με την μυστηριώδη και άγνωστη Λεία, επιλέγει να την αγαπήσει γιατί θεωρεί ότι αυτή του η αγάπη θα τον οδηγήσει στην συγγραφή ενός αληθινού βιβλίου. Ταξιδεύουν μαζί, η Λεία κάπου εξανεμίζεται και τελικά χάνεται, και ο ίδιος μεταπηδά στην προσωπικότητά της, παίρνει και την όψη της, ως Λεία τον αναγνωρίζουν και τον χαιρετούν, ή μήπως την είχε από την αρχή;

Κλείνω με έναν από τους στίχους, την «Φωνή» με αριθμό 916, του Αντόνιο Πόρτσια: «Σηκώνεις έξω αυτό που βυθίζεις μέσα.»

Λίγο βαριά η παρουσίαση 32 και το ταξίδι της εσωστρεφές μα ήταν το βιβλίο τέτοιο…