Κυριακή 30 Δεκεμβρίου 2007

ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΒΙΒΛΙΑ 11


Περί Βιβλιοθηκών, εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 1993, 260 σ.

Της Καρολίνας

Και επειδή συνηθίζεται στο τέλος κάθε ημερολογιακού χρόνου να γίνονται απολογισμοί, να θεώνται τα πράγματα συνολικότερα έτσι αυτήν την τελευταία εβδομάδα του 2007, να μια δεκαπεντάχρονη ανθολογία που περιλαμβάνει κείμενα και αποσπάσματα που αναφέρονται σε βιβλιοθήκες. «Βιβλιοφιλική και παιγνιώδης» -χαρακτηρίζεται στο εκδοτικό σημείωμα- καθώς συγκεντρώνει γραπτά που προέρχονται από διαφορετικά είδη του λόγου (λογοτεχνία, μυθιστόρημα, ποίηση, απολογισμοί και ομιλίες, κόμικς), από γεωγραφικούς τόπους ποικίλους, με εικόνες πλούσιες, την βιβλιοθήκη σε ρόλους, σκηνικούς, λυρικούς, ιστορικούς, δράσης και βάλε. Χωρίς να διεκδικεί τίτλο πληρότητας, κλείνει το μάτι στην σοβαροφάνεια και βάζει τους αναγνώστες στον αποτυπωμένο τυπωμένο κόσμο.
Το βιβλίο, για την ακρίβεια το αντίτυπο με αριθμό 269 από τα 2.000 που γεννήθηκαν τον Δεκέμβριο του 1993, τοποθετημένο στο ειδικό ράφι έχει την ράχη όχι ακριβώς σπασμένη μα σίγουρα έχει χάσει το κάθετο στητό της σχήμα και γέρνει λίγο προς τα μπροστά, όχι γιατί είναι βασανισμένο αλλά γιατί αντίθετα είναι ένα βιβλίο αγαπημένο, πολύ πολύ και ξανά ξανά διαβασμένο. Παρατηρώ ότι έχουν κιτρινίσει τα περιθώρια των σελίδων που πλαισιώνουν τη διάστικτη καρδιά καθεμιάς. Το φυλλομετρώ μετά από καιρό.
Βιβλιοθήκη μπορεί να είναι διάφορα: ένα συγκεκριμένο έπιπλο που φιλοξενεί βιβλία (αντικείμενο), ένα δωμάτιο γενικά (χώρος), μια συλλογή βιβλίων που ανήκει σε έναν ιδιώτη, σε ένα ίδρυμα, σε έναν οργανισμό, ή ακόμα ένας οργανισμός ο σκοπός του οποίου είναι να αναπτύσσει συλλογές βιβλίων και να τις διαθέτει σε κοινό. Η λέξη βιβλιοθήκη μπορεί να λειτουργεί και μεταφορικά για το σύνολο των τακτοποιημένων γνώσεων, καταγεγραμμένων εμπειριών, ιστοριών, αισθημάτων. Μπορεί να έχει και μια μυθική διάσταση, όπως για παράδειγμα με την χαμένη και πρόσφατα κερδισμένη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Μπορεί να εκφράζει μια από τις αγωνίες του ανθρώπου να καταλάβει το τοπίο και τα φαινόμενα που τον περιβάλλουν, εξαντλητικά και ολοκληρωτικά. Ένα μέρος που υπάρχουν απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα που έχουν τεθεί. Ίσως και οι ξεχασμένες, χαμένες ανθρώπινες κατακτήσεις. Ένα σημείο πληροφορίας, γνώσης, σοφίας.
Ο Ιούλιος Βερν ανοίγει τον τόμο με την βιβλιοθήκη του πλοιάρχου Νέμο στο υποβρύχιο «Ναυτίλος», όπου καπνίζει πούρα από θαλάσσια φύκια, ο Ανδρέας Εμπειρίκος δεν παραλείπει να διαθέτει μια πλουσιότατη βιβλιοθήκη στον Μεγάλο Ανατολικό, με κλασικά έργα φιλοσοφίας, γραμματολογίας και ιστορίας της δυτικής κουλτούρας, περιλαμβανομένου και του μαρκησίου ντε Σαντ που ερεθίζει ιδιαίτερα –και όχι πνευματικά- τον Ελβετό ιατροφιλόσοφο.
Ένα πεζό απόσπασμα και δύο ποιήματα του Μπόρχες του τυφλού φύλακα των βιβλίων, αναγνώστη και πλάστη που «οι φωνές των νεκρών θα [του] μιλούν για πάντα» και «Καλύτερα έτσι», ενώ η δική του ανακουφίζει εμάς γιατί τα λόγια του ενός στάζουν βάλσαμο στην ψυχή του άλλου από παλιά, από πάντοτε.
Μια διάλεξη του Umberto Eco με τίτλο «De Bibliotheca» το 1981 στο Μιλάνο που πατούσε στα λόγια του Μπόρχες για να περιγράψει την κακή και την πώς θα πρέπει να είναι βιβλιοθήκη. Η Dorothy L. Sayers στο διήγημα «Φόνος στο Πέντεκοστ» χρησιμοποιεί την οξφορδιανή βιβλιοθήκη και ειδικά το τμήμα της κατηγορίας Γ, όπου έχουν καταχωρηθεί τα άσεμνα, ως άλλοθι για τον δράστη. Ακολουθεί ένα κεφάλαιο μυθιστορήματος επιγραφόμενο «Η Βιβλιοθήκη» του συγγραφέα μαθηματικού Jacques Roubaud, και εδώ οι πρακτικές της βιβλιοθήκης περιγράφονται ως «αμυντική στρατηγική» μέσω των επιμέρους τεχνασμάτων της πλάνης, της αποτροπής, της κωλυσιεργίας, των ασκήσεων πυρκαγιάς και το περιβάλλον ως φρούριο (μέγας πόνος εδώ καταλαμβάνει τον αναγνώστη που δεν του είναι άγνωστα όσα περιγράφονται και θα είχε και άλλα τόσα να προσθέσει). Ο Georges Perec μοιράζεται μαζί μας «Μικρές σημειώσεις για την τέχνη και τον τρόπο να τακτοποιούμε τα βιβλία μας», πηγαίνει στη βιβλιοθήκη του «Ναυτίλου» και μετά σε περί χώρου και τρόπου τάξεως. Ο Walter Benjamin «Αποσυσκευάζει τη βιβλιοθήκη του» βλέποντας τον εαυτό του ως συλλέκτη˙ η κατοχή είναι μια βαθιά σχέση με τα αντικείμενα˙ ακόμα και ο συγγραφέας είναι ένας συλλέκτης που προκειμένου να αποκτήσει βιβλία, γράφει (σ. 154). Για τον Henri Meschonnig στην «Ατέρμονη βιβλιοθήκη και τα βιβλία της» κάθε βιβλιοθήκη είναι μοναδική, είναι έργο και ζει όσο ζει το χέρι που την φροντίζει και την πλουτίζει, είναι «διαδρομή που διασχίζει τη ζωή» (σ. 173). Φάρειναϊτ 451 είναι το μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας του Ray Bradbury, ολόκληρο για βιβλία σε έναν κόσμο αποξενωμένο από αυτά που τα καταστρέφει συστηματικά. Ένα απόσπασμα είναι λίγο, απλά ενδεικτικό. Ο Εμμανουήλ Ροΐδης, έφορος της Εθνικής Βιβλιοθήκης τα χρόνια 1880-1903, καταγράφει μεθοδικά και αναλυτικά τα προβλήματα την πρώτη χρονιά της εφορίας του, προτείνει λύσεις, μάταια όμως, όπως αποδεικνύουν τα χρόνια που έχουν περάσει.
Αντί επιλόγου δύο μονοσέλιδα αποσπάσματα από γραπτά του Gerard de Nerval και του Δημήτρη Καλοκύρη. Η περί βιβλιοθηκών ανθολογία κλείνει με την βιβλιοθήκη των 2.000 τόμων του θείου Σκρουτζ που καλούνται να ξεσκονίσουν τα ανιψάκια για να τους πέσει με την μία στο κεφάλι εκείνο ακριβώς το βιβλίο που κρύβει τους τίτλους ιδιοκτησίας του νησιού Σινόκ στον Ειρηνικό Ωκεανό, η περιπέτεια βρήκε την αρχή της...
Οι εκδόσεις Άγρα σχεδίαζαν έναν τόμο με επιλογή κλασικών κειμένων περί βιβλιοφιλίας, με κείμενα που ήδη είχαν εντοπιστεί και αναφέρονται στο σημείωμα του επιμελητή εκδότη (σημείωση σ. 9). Πού είναι; Μάλλον η έκδοση αυτή έμεινε μια ευγενική πρόθεση. Και υπάρχουν τόσα κείμενα παλαιότερα αλλά και πιο φρέσκα με σύγχρονες οπτικές, περιγραφές, ρόλους και προβληματισμούς γύρω από τις βιβλιοθήκες…

Τετάρτη 26 Δεκεμβρίου 2007

ΕΚΘΕΣΗ: L’Enfer de la Bibliotheque. Eros au secret

ΕΘΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ

ΕΚΘΕΣΗ
L’Enfer de la Bibliotheque. Eros au secret

4 Δεκεμβρίου 2007 – 2 Μαρτίου 2008


Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας παρουσιάζει για πρώτη φορά τις κρυφές συλλογές ερωτικών βιβλίων και εκδόσεων που χρονολογούνται από τον 16ο αιώνα ως σήμερα.

Από τις 4 Δεκεμβρίου ως τις 2 Μαρτίου 2008 κάτοικοι και επισκέπτες του Παρισιού θα έχουν τη δυνατότητα να επισκεφθούν το πολιτιστικό παράρτημα της Κόλασης(Enfer), το οποίο φιλοξενείται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας. Η έκθεση είναι ανοιχτή στο κοινό, σε όλους όσοι είναι άνω των 16 ετών και η είσοδος κοστίζει 7 ευρώ.

Για περισσότερες πληροφορίες εδώ, αλλά και εδώ
















Κυριακή 23 Δεκεμβρίου 2007

ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΒΙΒΛΙΑ 10


Ζόραν Ζίβκοβιτς, Η βιογραφία ενός βιβλίου, μετάφραση Σλάταν Κλάριτς, Κέδρος, Αθήνα 2006, 276 σ.

Άνθρωποι που πραγματικά αγαπούν το βιβλίο θα ήθελαν να αποκτήσουν αυτό το βιβλίο με τον αυτοβιογραφικό τίτλο, να δουν να ξετυλίγεται άλλη μια ιστορία με πρωταγωνιστή το βιβλίο. Τι πρωτοτυπία έχει φέρει, ποια είναι «η καινούργια είσοδος στο μυστήριο» της συγγραφής για θέμα αγαπημένο και πώς την έχει πλησιάσει, «το κελάδημά» του σύμφωνα με τον Lu Chi (βλέπε Βιβλία για βιβλία 6). Και εγώ ανάμεσα σε αυτούς που κουβαλάνε σαν τρόπαιο στη φωλιά τους και δέχονται κάθε καινούργιο βιβλίο στη ζωή τους σαν δώρο χαράς και εξερεύνησης.
Πόσο με στενοχώρησε που δεν άντεξα να το διαβάσω έως το τέλος. Το μέσιασα και μετά το ξεφύλλιζα ακατάστατα μπρος πίσω. Γιατί έπρεπε να διαβάσω να γκρεμίζεται με λόγια σκληρά με υπαινιγμούς μιας αίσθησης του αστείου και μίζερης κριτικής κάθε συντελεστής του κόσμου του βιβλίου. Να διαβάζω σε κάθε σελίδα, σε κάθε αράδα την αποδόμηση του βιβλιακού μέσου. Ένα βιβλίο που δεν έχει κεφάλαια, δεν χωρίζεται πουθενά, ρέει συνεχώς βομβαρδίζοντας κάθετα, οριζόντια, χιαστί, αλύπητα ό,τι έστω άπτεται του έντυπου λόγου. Οι προσωπικότητες καρικατούρες υπερβολικά δοσμένες φτάνουν στα άκρα της αμηχανίας ή της σκληρότητας, στο όνομα ενός σατιρικού ύφους.
Τα βιβλία προσωποποιούνται και μιλάνε για να αποδείξουν την ανωτερότητά τους (έξυπνα, σοφά, νοήμονα) έναντι του ανθρώπινου είδους. Γκρινιάζουν ατελείωτα για την συμπεριφορά των αναγνωστών που τους κακοφέρονται ασυλλόγιστα σαν κουρασμένα κομπλεξικά από γεννησιμιού τους χωρίς καμιά αίσθηση της επικοινωνίας. Όλα τα ενοχλούν: το διάβασμα σε ανοιχτούς χώρους αλλά και η φύλαξη σε κλειστούς, το γύρισμα των σελίδων, οι σημειώσεις και οι υπογραμμίσεις (μουτζούρωμα), το σκίσιμο (δίκαια εδώ), οι φωτοτυπίες, ο δανεισμός, η καταδίκη του στην πυρά αλλά και η αχρησία τους, όλοι οι τρόποι ανάγνωσης. Μετά περνάμε σε παραθετική αφήγηση όπου κρίνονται οι βιβλιοθήκες για το κοινό, τα βιβλιοπωλεία (σκλαβοπάζαρα), οι κλέφτες, οι εκπτώσεις, τα ξεπουλήματα, οι σφραγίδες, τα παλαιοπωλεία, οι βιβλιοφάγοι και φανατικοί συλλέκτες, τα σχολικά βιβλία (γενοκτονία), οι πλασιέδες και πλανόδιοι πωλητές και παλαιοπώλες, οι συγγραφείς, οι εκδοτικοί οίκοι, οι γραμματείς, οι επιμελητές, οι παρουσιάσεις, το εξώφυλλο και το χαρτί, ο όγκος και η εμφάνισή του, η εμπορικότητα, οι κριτικοί, οι δημοσιογράφοι, τα βραβεία και οι επιτροπές κρίσης και όλη η λειτουργία του κυκλώματος, τα τυπογραφεία, οι στοιχειοθέτες και πάει λέγοντας.
Στο τέλος διά στόματος ενός εκδότη μετά από ένα καταιγιστικό λογύδριο και πάλι, ανακοινώνεται ο θάνατος του βιβλίου με την έλευση και εγκαθίδρυση του οπτικού δίσκου που έχει κάτι το χαιρέκακο και τελεσίδικο. Κανένας προβληματισμός για αλληλοσυμπλήρωση και συνύπαρξη. Ένα στραμπουληγμένο, ό,τι να’ ναι τέλος, αρκεί να φύγει από τη μέση το βιβλίο. Αλήθεια, τι δυστυχισμένο βιβλίο να αναφέρεται στον εαυτό του με τόσο μηδενισμό και απαξία
Ακόμα και αν σε ορισμένα σημεία μπορεί δίκαια να έθετε ζητήματα ήταν με τέτοιο τρόπο που άθελά μου ξεσήκωνε την εσωτερική μου αντίδραση, και ένα έντονο μάμαλο. Τέτοια και τόση αντίδραση που ήθελα να απαντήσω στο ίδιο ύφος επιχείρημα το επιχείρημα, εικόνα την εικόνα που έχει στήσει. Ούτε καν για αστείο δεν μπορούσα να το πάρω (μόνο το παράπονο έπαιρνε εμένα) ούτε σαν ανατρεπτική θεώρηση που μπορούν να έχουν τα πράγματα για το πνεύμα της γραφής και το είδος της κριτικής του. Δεν είναι δα τα βιβλία τόσο υπερεκτιμημένα για να έχουν κουράσει και να τα φέρουμε σε ένα ίσο. Ότι ως «πνευματικά προϊόντα» διακινούνται με οικονομικούς όρους είναι γεγονός. Και υπομειδιώντας με θωρεί ο συγγραφέας στο αφτί του εξωφύλλου όπου σημειώνεται ότι το αντικείμενό του είναι η θεωρία της λογοτεχνίας (δηλαδή την έχει φάει με το κουτάλι και τη λογοτεχνία και τη θεωρία) και ότι έχει γράψει δώδεκα μυθιστορήματα από τα οποία τρία τουλάχιστον από τον τίτλο τους αναφέρονται στο βιβλίο, στη βιβλιοθήκη και τον συγγραφέα (δηλαδή το έχει τσακίσει το ζήτημα κατ’ επανάληψη).
Τώρα γιατί για δέκατο Βιβλίο για βιβλία, αντί για το «δέκα το καλό», διάλεξα ένα που τόσο πολύ με εκνεύρισε, θέτει ένα ερώτημα φύσης ή θέσης αντιδραστικής. Το σκέφτομαι προβληματισμένη χριστουγεννιάτικα…

Κυριακή 16 Δεκεμβρίου 2007

ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΒΙΒΛΙΑ 9


Αντώνης Παπαθεοδούλου-Τερέσα Ινφάντε, Το παρανομύθι, εικονογράφηση Δέσποινα Καραπάνου, εκδόσεις Κυριάκος Παπαδόπουλος, Αθήνα 2006, 57 σ., σειρά: πτήσεις Junior, για παιδιά 7-9 χρονών.

Η βιβλιοφιλἰα απευθύνεται σε συγκεκριμένη ηλικία;
Η απάντηση μπορεί να είναι μόνο μία.
Τα βιβλία είναι για όλους και τα βιβλία για παιδιά είναι ολόκληρη ιστορία.
Είναι μια προβολή για το τι κρίνουμε ότι ταιριάζει στα παιδιά. Μια κάθοδος στην παιδική ηλικία των ενήλικων αναγνωστών και του συγγραφέα, μια ανάδυση αναμνήσεων που γυροφέρνουν με μεταγενέστερες εμπειρίες, είναι μια νοσταλγική τάση ποτισμένη με την αισιοδοξία ότι ο επόμενος ξεκινά με άλλες, ίσως ευνοϊκότερες, προδιαγραφές. Τα βιβλία για παιδιά βγάζουν χρώμα και συναίσθημα, προσφέρουν καλόβολη καθοδήγηση στον έξω μικρόκοσμο και στην υφήλιο όλη, σωρευμένη και τακτοποιημένη πληροφορία, περιπέτεια στην πραγματικότητα και εξερεύνηση στη φανταστική δυνατότητα.
Σε μια σοβαρή επιστημονική βιβλιοθήκη υπό την αυστηρή επίβλεψη του Μεγάλου Ευρετηρίου, βρίσκεται από λάθος ενός φοιτητή της Γεωλογίας, ένα Παραμύθι. Ως είδος άγνωστο συλλαμβάνεται από δύο τόμους της Στρατιωτικής Ιστορίας για να δικαστεί την επόμενη στο ράφι της Νομικής. Τα λόγια του Παραμυθιού ξεσηκώνουν τα άλλα βιβλία. Δεν υπάρχει η χώρα των χίλιων δράκων, λέει η Γεωγραφία, δεν υπάρχουν καν δράκοι, το περιγελάει η Ζωολογία, για να καταδικαστεί με την κατηγορία της ψευδορκίας και παράνομης εισβολής στην βιβλιοθήκης της ακριβούς ανθρώπινης γνώσης σε ισόβια φυλάκιση στο τελευταίο ράφι. Και ίσως να έμενε εκεί για πάντα αν δεν ξεσπούσε φωτιά και το Παραμύθι δεν έσωζε όλα βιβλία με την ιδέα του να ενώσουν τους σελιδοδείκτες τους –όπως έκανε ο πρίγκιπας με τα σεντόνια- και να γλιστρήσουν μακριά από τις φλόγες. Φυλάσσονται όλα μαζί στριμωγμένα μέσα σε ένα κιβώτιο για τέσσερις μήνες έως ότου τοποθετηθούν στην νέα βιβλιοθήκη. Στο διάστημα που περνούν στο κιβώτιο γνωρίζονται καλύτερα και οι ανθρώπινες γνώσεις ξαναλέγονται με καινούριο τρόπο, αυτόν του Παραμυθιού. Όταν τοποθετούνται στην βιβλιοθήκη, τα επιστημονικά βιβλία μάταια αναζητούν το Παραμύθι. Δεν είναι ανάμεσά τους. Ανησυχία κυριεύει τα βιβλία ώσπου μαθαίνουν ότι είναι φυλακισμένο σε άλλο τμήμα. Αποφασίζεται αποστολή διάσωσής του από το επικίνδυνο παιδικό τμήμα. Μια έκπληξη τους περιμένει όταν με χίλιους κόπους φτάνουν εκεί. Τα παιδιά αγαπούν και ακούνε με ανοιχτό το στόμα το ευτυχισμένο Παραμύθι. Η αποστολή αποφασίζει να υποχωρήσει σιωπηλά. Συναντιούνται όμως στο καλάθι της επανατοποθέτησης και οι χαρά όλων είναι απερίγραπτη. Το Παραμύθι αναζητούσε και αυτό τους φίλους του για να αντλήσει νέες ιστορίες για ποτάμια, ζώα, αστέρια, εκστρατείες από στις σελίδες τους γιατί τα παιδιά θέλουν συνέχεια καινούριες και περισσότερες ιστορίες.
Την αρχική δυσπιστία και ορατή εχθρότητα μεταξύ των διαφορετικών βιβλίων, ανατρέπει η αναγκαστική συνύπαρξη. Η γνωριμία έρχεται να αντικαταστήσει το κλίμα άμυνας και επιθετικότητας. Μια φιλία γεννιέται στο κιβώτιο καθώς το καθένα συμβάλλει με τον τρόπο του στην κουβέντα. Όλοι έχουν κάτι να πουν που αξίζει να ακουστεί, να συγκριθεί, να τοποθετηθεί σε ένα γενικότερο πλαίσιο.
Τελικά τα αντίθετα δεν χρειάζεται να δρουν αντιθετικά γιατί είναι δυνατόν να συνυπάρχουν συμπληρωματικά. Δεν χρειάζεται να είναι όμοια και αποκλειστικά αναγνωρίσιμα για να είναι φιλικά και χαρούμενα. Δεν είναι απαραίτητο να είναι όλα συνέχεια σοβαρά, βαριά και ανελαστικά, μπορεί να λειτουργούν και με κέφι, να κλείνουν λίγο και το μάτι γελαστά.
Μια ιστορία που σπάει τις διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στο σοβαρό και το φανταστικό, που μιλάει για αρμονική συνύπαρξη διαφορετικών στοιχείων και προχωρά μέσα από αυτήν, πέρα από αυτήν. Ζυμώματα που δεν γίνονται αυτόματα και αντικαθρεφτίσματα που θέλουν το χρόνο τους για να νετάρει η εικόνα. Υπερβάσεις που δεν είναι εύκολες αλλά δεν είναι και αδύνατες ουτοπίες.
Άλλο ένα βιβλίο που ανακάλυψε το λαγωνικό της στήλης. Το ευχαριστώ τόοοσο πολύ.

Κυριακή 9 Δεκεμβρίου 2007

ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΒΙΒΛΙΑ 8




Δημήτρης Μαμαλούκας, Η χαμένη βιβλιοθήκη του Δημητρίου Μόστρα, μυθιστόρημα, εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2007, 306 σ.


Έχουν γραφεί αστυνομικά μυθιστορήματα με φόντο δράσης βιβλιοθήκες σε διάφορες ιστορικές περιόδους, αρκετά και ορισμένα υπέρ διάσημα. Έχουν γραφεί ιστορίες αναζήτησης ενός πολύτιμου βιβλίου, μήλον της έριδος, αντικείμενο του πόθου για το οποίο γίνεται αγώνας δρόμου για την απόκτησή του. Η περίπτωση αυτού του αστυνομικού διαφέρει, καθώς εδώ η βιβλιοθήκη δεν είναι ο περίγυρος και όσα αναδύονται από την ατμόσφαιρα μιας συνηθισμένης βιβλιοθήκης, έστω και υποβλητικής: σιωπή και γωνιές, μυστικά και μυστήρια, ράχες σε γραμμική παράταξη, σκόνη, ξεχασμένα σημειώματα ανάμεσα στις σελίδες, μισοί χάρτες που οδηγούν σε θησαυρούς.
Η βιβλιοθήκη του Δημητρίου Μόστρα είναι ο πραγματικός πρωταγωνιστής ή μάλλον η μοιραία πρωταγωνίστρια. Η βιβλιοθήκη του Δημητρίου Μόστρα, μια οντότητα υπαρκτή ενός υπαρκτού φανατικού συλλέκτη βιβλίων είναι η κινητήριος δύναμη πίσω από την αστυνομική πλοκή. Ο Αρτινός Μόστρας, γραμματικός του Ιγνάτιου, μητροπολίτη Ουγγροβλαχίας, έζησε στην Δυτική Ευρώπη στις αρχές του 19ου αιώνα. Το πάθος του για τα βιβλία ήταν τόσο δυνατό που δεν τον περιόριζε η ισχνή οικονομική του κατάσταση. Συγκρότησε μια σημαντική βιβλιοθήκη που, όπως παρακολουθούμε και στο μυθιστόρημα, μέσα από την αποσπασματική αλληλογραφία του, τον απασχολούσε ιδιαίτερα και ανησυχούσε για την τύχη της. Τα αυθεντικά γράμματα του Μόστρα χρησιμεύουν ως στοιχεία εντοπισμού βιβλίων της συλλογής του και ερμηνείας για την τύχη της.
Κανένα πρόσωπο της αστυνομικής ιστορίας δεν είναι αθώο, όχι μόνο με την ποινική έννοια του όρου αλλά ένοχοι αισθημάτων θυμού, εκδίκησης, φυσικών αδυναμιών, διαστροφών. Ακόμα και ο αφηγητής της ιστορίας, παρόλη τον αυτοσαρκασμό του, έχει να κρύψει, έχει κρύψει ένοχες συμπεριφορές που τον βάζουν σε κίνδυνο, αφού μάλιστα έχει τελειώσει η δράση, και η πρωταγωνίστρια (η βιβλιοθήκη) έχει ολοσχερώς και αμετάκλητα πεθάνει (καταστραφεί). Σήμερα, η τύχη της Βιβλιοθήκης είναι γνωστή αποσπασματικά, αφορά μέρη του συνόλου της (παρόμοια τύχη έχουν και άλλες βιβλιοθήκες σημαντικών λογίων, όπως για παράδειγμα αυτές του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου και του Σπυρίδωνα Ζαμπέλιου). Όλες τους αναζητούνται προκειμένου να ανασυσταθούν έστω και σε επίπεδο καταλόγου (να ξέρουμε τι περιείχαν) και αποτελούν θέματα μελέτης και ιστορικής έρευνας.
Η δράση τοποθετείται στην Ιταλία (Ρώμη, Βενετία και αλλού) και οι χαρακτήρες έχουν διαφορετικές καταγωγές, δίνοντας με αυτόν τον τρόπο στο μυθιστόρημα ένα ύφος κοσμοπολίτικο του καιρού μας αλλά και της εποχής του Μόστρα.
Παρακολουθήσεις, κυνηγητά, φόνοι, απαγωγές, όπλα, σωματοφύλακες και μπράβοι, γρήγορα αυτοκίνητα, εντυπωσιακές αισθησιακές γυναίκες, άνθρωποι του πλούτου, του υπόκοσμου, του νόμου, θύματα και θύτες. Και ο Ελληνοϊταλός Νικόλα Μιλάνο πουλά συστηματικά βιβλία της βιβλιοθήκης του πατέρα του προκειμένου να ζήσει, ακροβατώντας άλλοτε στο όριο του ειλικρινούς βιβλιόφιλου και άλλοτε του κυνικού αργόσχολου. Συναντιέται με τον Σκούρα (πρόσωπο σκοτεινό) με την προοπτική να του πουλήσει ένα από τα βιβλία του που κάποτε ανήκε στην πολύτιμη συλλογή του Μόστρα. Η βιβλιοθήκη του Σκούρα είναι η ίδια η βιβλιοθήκη του Μόστρα εμπλουτισμένη και με ορισμένα δικά του συμπληρωματικά αποκτήματα. Ο σχεδιασμός φύλαξης και προστασίας της από φυσικές καταστροφές (συνθήκες φύλαξης, έντονη ηλιοφάνεια, πλημμύρα, πυρκαγιά) και από ανθρώπινες απειλές παραπέμπει σε καταφύγιο και στρατηγικό επιτελείο των παρανοϊκών κακών που καταδιώκει στις αποστολές του ο James Bond. Και όπως όλες οι τέλειες κατασκευές και τα θεωρητικά σχήματα έχουν το αδύνατο σημείο τους που είναι δυνατόν να το γνωρίζει μόνο κάποιος από τα μέσα, το ίδιο ισχύει και για τη βιβλιοθήκη του Σκούρα. Καταστρέφεται από το οργισμένο και αδιάφορο για την χάρη των βιβλίων πρωτοπαλίκαρο, τον Ιβάν. Η βιβλιοθήκη του Μόστρα χάνεται για μια φορά ακόμα.

Οι βιβλιοθήκες του καθενός ως σύνολο έχουν την σημασία τους. Γιατί αν είμαστε αυτό που τρώμε, διαμορφώνουμε εικόνα και άποψη, σκεφτόμαστε σε συνάρτηση με αυτά που έχουμε τροφοδοτήσει το εργαλείο το νου, με άλλα λόγια και με αυτά που έχουμε διαβάσει ή ενδιαφερθεί να μαζέψουμε. Οι αναγνώσεις, οι διαβασμένες βιβλιοθήκες αποτελούν τα συστατικά της σκέψης μας, προδίδουν την δεξαμενή από όπου αντλήθηκε ουσία.

Κυριακή 2 Δεκεμβρίου 2007

ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΒΙΒΛΙΑ 7


Νίκος Παντελάκης, «Σαν να διάβασα ένα βιβλίο». Ο βιβλιοπώλης της Εστίας αφηγείται, επιμέλεια Παναγιώτης Σουλτάνης, Βιβλιοπωλείον της Εστίας-Ι.Δ.Κολλάρου & Σίας Α.Ε., Αθήνα 2003, 193 σ., σειρά: μαρτυρίες.


Οι άνθρωποι του βιβλίου είναι πολλοί, πολλοί περισσότεροι από όσοι γενικά νομίζουμε. Είναι μια στρατιά διαφόρων ειδικοτήτων, κρίκοι μιας αλυσίδας όπου κανένας κρίκος δεν είναι δυνατόν να λείπει γιατί ο ένας περασμένος μέσα τον άλλο εκτείνεται λίγο μακρύτερα, πιάνει πρώτα την δημιουργία και στην συνέχεια την διάχυση των βιβλίων. Και η διάθεση, τα ράφια των βιβλιοπωλείων και των βιβλιοθηκών –ξύλινα, σιδερένια ή ηλεκτρονικά-, οι πάγκοι των περιπτέρων και των πλανόδιων πωλητών με τις ατημέλητες στοίβες και όπου αλλού, είναι ένα σημαντικό σχεδόν τελικό στάδιο. Ίσως από τα πιο καίρια γιατί τι σημασία έχει αν κάτι υπάρχει μεν μα δεν βρίσκεται, δεν φαίνεται, δεν είναι ορατό και προσβάσιμο.
Οι άνθρωποι των βιβλιοπωλείων κατέχουν θέσεις κλειδιά στην αλυσίδα. Με τον τρόπο τους βγάζουν ένα ένα τα βιβλία στον έξω κόσμο, τα δίνουν για υιοθεσία, φροντίζουν να τους βρουν μάτια να τα διαβάσουν, σπίτια να περάσουν την ζωή τους.
Την ιστορία ενός τέτοιου ιδιαίτερου ανθρώπου που είναι υπεύθυνος για την τύχη πολλών βιβλίων από τα μικράτα του, πλησιάζουμε μέσα από την αφήγηση του Νίκου Παντελάκη. Βρέθηκε από ανάγκη στον χώρο γιατί έπρεπε να εργαστεί σε ηλικία δέκα ετών και ταίριαξε διά βίου. Ο πόλεμος ήταν η πιο μεγάλη παρέμβαση στην ζωή του Νίκου Παντελάκη από τον κόσμο των βιβλίων. Ταυτισμένος με τον ιστορικό εκδοτικό οίκο και το βιβλιοπωλείο της Αθήνας, την Εστία, κοιτάζει και παρά έξω, γενικότερα τα εκδοτικά πράγματα: τα τυπογραφεία και τους τυπογράφους, τους εκδοτικούς οίκους, τις δουλειές και την πορεία τους, τα βιβλιοπωλεία, την ζωή που δίνουν και που έχουν, το ξεκίνημα του καθενός, την πρωτοτυπία που έφεραν, τα παλιά, τα ξένα βιβλία, τις ειδικεύσεις, τους συγγραφείς με τις ανησυχίες τους. Τους γνωρίζει από κοντά σαν αληθινούς ανθρώπους με τα χούγια και τις αδυναμίες τους, εκεί που εμείς οι άλλοι, τους μαθαίνουμε μέσα από τα κείμενά τους, από την επεξεργασμένη απόσταση της γραφής. Όλοι φίλοι και γνωστοί του. Η αφήγηση έχει αμεσότητα και την ζωντάνια του προφορικού λόγου. Αναπλάθεται ένα κλίμα του βιβλιόκοσμου στον οποίο ανήκει και ενδιαφέρεται να γνωρίζει.
Είναι μια προσωπική μαρτυρία με ιδιαίτερο βάρος από μόνη της γιατί καλύπτει μια μακρά περίοδο ογδόντα χρόνων, ενός ανθρώπου που πιο βαθιά μέσα στα άδυτα του βιβλιοπεριβάλλοντος δεν γίνεται να υπάρξει. Και είναι πολύτιμη όπως κάθε μαρτυρία, από όλα τα πεδία που είτε σταδιακά είτε με βαθιές τομές αλλάζουν δραστικά και μεταμορφώνονται.
Οι νέες τεχνολογίες έχουν πολλών ειδών εφαρμογές στον τομέα του τυπωμένου λόγου και του βιβλίου, όχι μόνον τυπογραφικά και εκδοτικά μα και στην διακίνηση. Τα ηλεκτρονικά πωλητήρια και βιβλιοπωλεία προσφέρουν καινούριες δυνατότητες. Η αναζήτηση γίνεται με άνεση, χωρίς σκυψίματα και σκόνες, χωρίς χρονικό περιορισμό, μέρα, νύχτα, αξημέρωτα. Μπορείς να δεις το εξώφυλλο, και όλη την ταυτότητα της επιλογής σου, να πάρεις πρόγευση του περιεχομένου και να δεις τι είπαν άλλοι συναναγνώστες που το έχουν διαβάσει, να καθοδηγηθείς μάλιστα από τα δικά τους διαβάσματα. Δεν έχεις βάρη και κουβαλήματα. Υπάρχει η ευκολία της αποστολής στο σπίτι, να σε περιμένει ένα πακέτο επιστρέφοντας από την δουλειά σου σαν ξεχασμένο δώρο προς τον εαυτό σου, που περπάτησε έως την πόρτα σου και δεν ήξερες πότε ακριβώς θα φτάσει. Μεγάλη διευκόλυνση για όσους κατοικούν σε απόμακρες περιοχές και για όσους δεν έχουν πια τις ίδιες αντοχές. Από την άλλη κάτι λείπει σε όσους είναι «μετανάστες στην τεχνολογία» («technology immigrants»), δηλαδή έχουν γνωρίσει και τους παλιούς τρόπους και η τεχνολογία τους βρήκε αργότερα. Τους λείπει η αίσθηση της αφής, το χαρτί δεν είναι το ίδιο σε πάχος, σε υφή, σε ποιότητα. Τους λείπει η μυρωδιά του μελανιού ποτισμένου στο χαρτί που δεν είναι εκεί, και οι άλλες αναθυμιάσεις που βγάζει ένα βιβλίο. Τα φώτα, ο κόσμος που σιωπηλά φυλλομετρά παραδίπλα, το σύνολο των σχημάτων και των χρωμάτων, η ατμόσφαιρα. Τους λείπει ο Νίκος και όλοι οι Νίκοι που ήξεραν στα διάφορα βιβλιοπωλεία. Βέβαια, προς το παρόν που βρισκόμαστε σε μεταβατικό στάδιο, μπορούμε να έχουμε και τα δυο: και ατέλειωτες ιντερνετικές διαδρομές και προσωπικές συναντήσεις.

Υ.Γ. Πάλι δεν είπα ούτε τα μισά από όσα είχα σχεδιάσει (απειλητικό αυτό) αλλά δεν μπορώ να κλείσω χωρίς να κάνω δύο πληροφοριακού τύπου αναφορές: α) στο Συνέδριο με θέμα «ΜΜΕ & Λογοτεχνία: το παρόν και το μέλλον μιας συμπόρευσης», που έγινε στις 28 και 29 Νοεμβρίου 2007, οργανωμένο από την Εταιρεία Συγγραφέων και την Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας-Γενική Γραμματείας Ενημέρωσης (πολλά είχα να πω για όσα άκουσα, και δεν το παρακολούθησα και όλο) και β) μόλις κυκλοφόρησε το καινούριο βιβλίο του Umberto Eco, Αναμνήσεις επί χάρτου: κείμενα για τη βιβλιοφιλία. Ο τίτλος μιλάει από μόνος του.

Δευτέρα 26 Νοεμβρίου 2007

ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΒΙΒΛΙΑ 6


Lu Chi, Η τέχνη του γραψίματος / Wen Fu, εισαγωγή Sam Hamill, μετάφραση Συμεών, εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2003, 81 σ.

Κάθε συγγραφέας βρίσκει μια καινούργια είσοδο
στο μυστήριο,
και αυτό είναι δύσκολο να εξηγηθεί.

Ο συγγραφέας, ο ποιητής, το μυστήριο της γραφής. Ως «το εργαστήρι» του συγγραφέα περιέγραφαν τον χώρο εργασίας των πνευματικών δημιουργών στα μέσα του 20ού αιώνα, προσδίνοντάς τους την χροιά των τεχνιτών και αφαιρώντας λίγο από την μαγεία της ουράνιας έμπνευσης. Μετά το ονόμαζαν και «η κουζίνα του συγγραφέα», ενεργοποιώντας έτσι όλες τις αισθήσεις στη διαδικασία, εννοώντας ίσως τις σωστές αναλογίες και δόσεις, τις συνταγές που ποικίλλουν στην μαγειρική ανάλογα με τα υλικά, τα γεωγραφικά μήκη κι πλάτη της γης. Το «εργοστάσιο», πάλι, του συγγραφέα παραπέμπει στην τυποποιημένη και μαζική παραγωγή. Πολλά έχουν γραφεί σε όλες τις εποχές, από τους ίδιους τους συγγραφείς, από κριτικούς, σε αφιερώματα και επιμέρους εργασίες για το μυστικό της επιτυχίας, πρόσκαιρης ή και διαχρονικής. Μια από τις πρώτες σημαντικές πραγματείες για την τέχνη του γραψίματος στα αρχαία κινεζικά είναι τούτη, του Κινέζου Λου Τσι γεννημένου στο Δέλτα του Γιαντσέ ποταμού το 261 μ.Χ.
Η οικογένειά του καταγόταν από τον Βορρά, ήταν στρατιωτικοί με αναπτυγμένο το αίσθημα του καθήκοντος και κατείχε μεγάλη και αποδοτική κτηματική περιουσία. Ο ίδιος ο Λου Τσι σπούδασε τη στρατηγική τέχνη αλλά μετά από μια στρατιωτική ήττα, αυτοεξορίστηκε μαζί με τον μικρότερό του αδελφό. Κατά την δεκαετή απομάκρυνση από τα πολιτικοστρατιωτικά πράγματα, μελέτησε επισταμένα τον κονφουκιανισμό, τον ταοϊοσμό, τον βουδισμό και την ιστορία της λογοτεχνίας. Αναζητώντας τις αιτίες της ήττας έγραψε και αμφισβήτησε, συνέθεσε ποιήματα και διατύπωσε τις απόψεις του σε δοκίμια. Κλήθηκε να επιστρέψει στην αυλή το 290, όπου αρχικά διορίστηκε ως Λογοτεχνικός Γραμματέας και αργότερα έγινε ιδιαίτερος γραμματέας του αυτοκράτορα και στη συνέχεια ηγήθηκε στρατευμάτων που γνώρισαν συντριπτική ήττα. Θεωρήθηκε υπεύθυνος για την ήττα, κατηγορήθηκε για προδοσία και εκτελέστηκε με συνοπτικές διαδικασίες σε ηλικία σαράντα δύο ετών, το 301. Στον πρόλογο του βιβλίου μαθαίνουμε ότι ο Λου Τσι στην ιστορία των κινεζικών γραμμάτων κατέχει την αντίστοιχη θέση που κατέχει ο Αριστοτέλης στην Δύση. Ήταν αναγνωρισμένος τόσο από τους οπαδούς της παράδοσης όσο και από τους εμπειριστές αλλά και από Ιάπωνες και Κορεάτες ποιητές. Στη Δύση έγινε ευρύτερα γνωστός στις αρχές της δεκαετίας το 1950.
Με την μορφή σύντομων, ακανόνιστων στίχων, που κυλάνε με μια εσωτερική συνοχή, ο Λου Τσι αναπτύσσει την εμπειρία και τις ιδέες του για την διαδρομή και την τέχνη του γραψίματος: τα προκαταρτικά βήματα, τις απαραίτητες προϋποθέσεις, την μελέτη των προηγούμενων, την γνώση του εργαλείου της γλώσσας, την επιμονή και τις απανωτές διορθώσεις. Μελωδικά αναφέρεται με όρους ποιητικούς στην απαρχή της σύνθεσης, στο διάλεγμα των λέξεων, την ικανοποίηση της δημιουργίας, τα διαφορετικά είδη του γραπτού λόγου, τις έννοιες της αρμονίας. Δίνει συμβουλές για συνεχείς βελτιώσεις, για το στοιχείο της πρωτοτυπίας και το αν υπάρχουν νέες σκέψεις, για την ομορφιά, και τα πέντε κριτήρια της σύνθεσης –την μουσική, την αρμονία, την αληθινή συγκίνηση, την συγκράτηση προς την επίδειξη, και την λεπτότητα που κατέχει με το παραπάνω. Αναφέρεται στην ισορροπία της μορφής. Περιγράφει ένα αριστούργημα σαν να έρχεται από το τίποτα, σαν αέρας από το φυσερό. Εκφράζει τον τρόμο του στερέματος των κατάλληλων λέξεων, για το πάγωμα του πνεύματος, την νέκρωση της έμπνευσης, για τον χρόνο και τους ρυθμούς που ξεκλειδώνουν την ψυχή. Συμπέρασμά του είναι ότι μένοντας αγέραστη και άφθαρτη:
Η τέχνη των γραμμάτων έχει σώσει κυβερνήσεις
από καταστροφές και διδάσκει ηθική.
Γενικά γράφοντας για την τέχνη της γραφής είναι ένα μοίρασμα του μυστικού της και συγχρόνως το άνοιγμα του συγγραφέα προς το δημόσιο μάτι, οδηγίες από την μια, και μια προσωπική αποκάλυψη από την άλλη. Ένα αντίστοιχο του ζωγράφου που αποτυπώνει τον εαυτό του σε ώρα εργασίας στον χώρο της δημιουργίας του. Δημιουργία και ανάγκη επικοινωνίας.
Λέω να επιλέξω ένα κομμάτι για το κλείσιμο. Δυσκολεύομαι. Έτσι, όμως, μου δίνω την ευκαιρία να διατρέξω το βιβλίο ξανά και ξανά, οριζόντια και κάθετα, γραμμικά και ελλειπτικά, ώσπου να αποφασίσω τελικά εκείνο που αναφέρεται στο ταξίδι της γέννησης από το αχανές τίποτα σε έναν γραπτό αρμονικό ήχο:

Εκ του μη όντος, μια ύπαρξη γεννιέται
από σιωπή,
ο συγγραφέας παράγει ένα κελάδημα.

Δευτέρα 19 Νοεμβρίου 2007

ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΒΙΒΛΙΑ 5


Γιαμίν Γκατά, Η καλλιγράφος του Βοσπόρου, μυθιστόρημα, μετάφραση Κλαιρ Νεβέ, εκδόσεις Μελάνι, Αθήνα 2006, 170 σ.

Η γραφή και η ανάγνωση, έννοιες σήμερα αλληλένδετες, παλιότερα πιο χαλαρά συνδεδεμένες, καθώς υπήρχαν εκείνοι που ήξεραν να διαβάζουν αλλά όχι να γράφουν ή και το αντίστροφο, εκείνοι που ήξεραν λίγα γράμματα και εκείνοι που έγραφαν καθ΄ υπαγόρευση ή αντέγραφαν με θαυμαστό τρόπο. Η γρήγορη αποτύπωση με ωραίο γράψιμο, ήταν η εργασία των αντιγραφέων, των καλλιγράφων. Και αν οι σειρές των τυπογραφικών στοιχείων σήμερα έχουν ονόματα, ονόματα είχαν και τα είδη της καλλιγραφίας: η στρογγυλή ή εμπορική, η νόθος (τεμπέλικη), η επικλινής (ιδιαίτερα πλαγιαστή) ή αγγλική, η ανεστραμμένη (ανάποδη), η γοτθική, η ταχυγραφική. Καλλιγραφία μια τέχνη που σταδιακά αλλά σταθερά εξαφάνισε η τυπογραφία, που αντιστάθηκε έως και το πρώτο μισό του 20ού αιώνα αλλά δεν άντεξε στον σύγχρονο κόσμο, με εξαίρεση τις χώρες του Ανατέλλοντος Ηλίου. Στην Τουρκία, την καλλιγραφία έπληξε επιπλέον η επιβολή του λατινικού αλφαβήτου από τον Κεμάλ Ατατούρκ στο πλαίσιο του εκδυτικισμού της.
Διαβάζουμε την φωνή της καλλιγράφου της Βοσπόρου όπως μας διηγείται τη ζωή της μετά από τον θάνατό της, το 1986 σε ηλικία 83 χρονών. Διατηρεί με ένα μυστηριώδη τρόπο έλεγχο στον κόσμο των ορατών και των αόρατων, των ζωντανών και των νεκρών, και ανέπαφες τις αναμνήσεις της ζωής της. Με τον δικό της ρυθμό και περάσματα μιλάει για την προσωπική της ζωή, την οικογενειακή και έγγαμη και για το πραγματικό της πάθος, την καλλιγραφία που της έκανε ξεχωριστή σιωπηλά μα και φανερά αλλά και την βοηθούσε να δραπετεύει από τους πόνους και τις απελπισίες της. Βοηθά τους τελευταίους ηλικιωμένους καλλιγράφους κλεισμένους σε ένα εργαστήριο-γηροκομείο στην Κωνσταντινούπολη, οι οποίοι συνέχιζαν να εργάζονται, ο καθένας στο δικό τους κόσμο, ώσπου να σβήσουν και μαζί τους να ξεθωριάσει η καλλιγραφία. Κληρονομεί από τον γέρο καλλιγράφο Σελίμ τα εργαλεία της τέχνης και ένα μελάνι δουλεμένο με κονιορτοποιημένα φύλλα χρυσού διαλυμένα σε μέλι. Μαζί με τα εργαλεία του δέχεται και την καθοδηγητική παρουσία του στην ζωή της. Έρχεται πρώτη στον διαγωνισμό καλλιγραφίας και στη συνέχεια διδάσκει στο Πανεπιστήμιο. Αναγνωρισμένη για το ταλέντο της, με διακρίσεις στην εικονογράφηση βιβλίων προσευχών, της αποδίδεται η εισαγωγή σύγχρονων στοιχείων στην παραδοσιακή τέχνη της καλλιγραφίας και το θάρρος να αγνοήσει ορισμένα άκαμπτα μέχρι τότε πρότυπα. Οι γάμοι της βουλιάζουν, τα παιδιά της μεγαλώνουν χωρίς να την γνωρίζουν παρόλη την αγάπη και τη λαχτάρα που νιώθει Εκείνη, η Ρικκάτ Κουντ, είναι γεμάτη από την τέχνη της. Οι μαθητές της την νιώθουν βαθύτερα και ειδικότερα η αγαπημένη της.
Ο κόσμος στα μάτια της περνάει μέσα από τον κόσμο και τα μέτρα της καλλιγραφίας. Δίνει το όλο της είναι, σωματικό και ψυχικό. Πιστεύει ότι οι καλλιγράφοι πρώτα γράφουν μέσα τους και μετά βγάζουν «τη σάρκα τους που μαύρισε από το αλφάβητο» να την δουν και οι άλλοι, και πάλι λίγο όχι ολόκληρη. Την συνεπαίρνουν τα γράμματα που ταξιδεύουν με τις γραμμές τους πάνω στο χαρτί. Το σώμα, η ανάσα γίνονται ένα, προεκτείνουν τις γραμμές που χαράζονται στο χαρτί. Δημιουργός και δημιούργημα ένα σύμπλεγμα, χωμένος ο ένας στην αγκαλιά του άλλου. Εξαρτημένοι για να δώσουν ζωή και να μείνουν εν ζωή μετά από αυτήν.
Μια τέχνη προϋποθέτει και τεχνικές. Η προετοιμασία, ιεροτελεστία ολόκληρη. Το στρώσιμο των υλικών, του χαρτιού και του μελανιού. Ξυσίματα, μίξεις, λειάνσεις, στεγνώματα. Υπομονή και παρατήρηση, το δέσιμο με την κασετίνα των υλικών που την χάνει βίαια όταν ο άντρας της θυμωμένος για τις ώρες ενασχόλησής της που περνά κλεισμένη, την πετά στα νερά του Βοσπόρου που την καταπίνουν για να βρεθεί την μέρα του θανάτου της.
Οι υποσημειώσεις βοηθούν να καταλάβουμε τις συνήθειες, τα αυτονόητα, τα νοήματα εκεί που οι πολιτισμικές διαφορές αποτελούν εμπόδιο. Και έτσι μπορούμε να ξεπεράσουμε τις άγνωστες εικόνες, να καταλάβουμε καλύτερα τις διαφορές στην οπτική. Είμαστε σε θέση να δούμε μια γενικότερη εφαρμογή των τεχνών που χάνονται, έχοντας δώσει τον καλύτερο εαυτό τους, φτάνουν στο απόγειό τους και στη συνέχεια για ποικίλες αιτίες ξεφτάνε. Και μετά αποτελούν μνημεία πολιτισμού, αντικείμενα θαυμασμού, ψηφίδες ομορφιάς που έχουν την σφραγίδα της ανθρώπινης παραγωγής.
Τελεία για αυτήν την εβδομάδα.

Δευτέρα 12 Νοεμβρίου 2007

ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΒΙΒΛΙΑ 4


Helene Hanff, 84, Charing Cross Road, μετάφραση Κατερίνα Σχινά, εκδόσεις Πόλις, Αθήνα 2004, 146 σ.

Της Mafalda και πάλι

Αδιάβαστη. Δηλαδή αυτό το βιβλίο δεν ήταν στη λίστα και όχι μόνο δεν ήταν στη λίστα αλλά δεν ήταν ούτε καν κάπου εκεί γύρω. Ναι, ναι η Mafalda ήταν εκείνη που το είχε διαβάσει πρώτη, που της ήρθε αμέσως στο μυαλό ότι ανήκει στην κατηγορία των αναγνώσεων βιβλία για βιβλία. Την ίδια την ημέρα της αποκάλυψης το αγοράζω και πέφτω στις σελίδες του. Και τώρα διαβασμένη έχω να πω…
Η Αμερικανίδα Helene Hanff (1916-1996) που έζησε από τα γραψίματά της σε διαφορετικά είδη του λόγου (λήμματα για εγκυκλοπαίδειες, ιστορικά παιδικά βιβλία, σενάρια για την τηλεόραση και διορθώσεις κινηματογραφικών σεναρίων) χωρίς να γνωρίσει καταξίωση και να αποκτήσει οικονομική άνεση, είχε αληθινό πάθος για την αγγλική λογοτεχνία και για τις επιμελημένες τυπογραφικά εκδόσεις. Και καθώς οι αμερικανικές εκδόσεις δεν την ικανοποιούσαν ποιοτικά, αποφάσισε να απευθυνθεί σε ένα παλαιοβιβλιοπωλείο του Λονδίνου που βρισκόταν στον αριθμό 84 της Charing Cross Road, εξου και ο τίτλος του βιβλίου. Έστειλε το πρώτο γράμμα της στις 5 Οκτωβρίου του 1849 στους Marks and Co, χρονιά που οι απόηχοι του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου στην καθημερινή ζωή των Λονδρέζων ήταν δεν είχαν ακόμα σβήσει. Στο σημείο αυτό ξεκινά μια πολύχρονη επικοινωνία μεταξύ βιβλιανθρώπων που προσπαθούν να ικανοποιήσουν ο ένας τον άλλο γιατί ακριβώς αντιλαμβάνονται τις ανάγκες τους και τις εκτιμούν ανάλογα.
Ξετυλίγεται σαν κουβάρι η σειρά των διαβασμάτων της Helene πώς από τον έναν οδηγείται στον άλλο Άγγλο συγγραφέα, -από τον 15ου αιώνα- πώς η μια ανάγνωση κρύβει στα ουσιαστικά συστατικά της ένα προηγούμενο έργο και πώς πλάθεται σε ένα νέο αυτούσιο δημιούργημα, που το παραγγέλνει για να το διαβάσει, να γίνει μέρος του με όλους τους τρόπους. Της αρέσει «η συντροφική αίσθηση» (σ. 48) να γυρίζει τις σελίδες που γύρισε πριν κάποιος άλλος συγκεντρωμένος αναγνώστης, να διαβάζει τις σημειώσεις, να κοντοστέκεται στις υπογραμμίσεις. Τα ίχνη προηγούμενων επισκεπτών στις ίδιες σελίδες είναι πατήματα για τους επόμενους και η Helene χαίρεται να τα περπατά συνειδητά. Ανοίγοντας αυτόματα στα πολυδιαβασμένα σημεία την οδηγούν να διαβάσει αποσπάσματα που είχε επισημάνει ο προηγούμενος οδοιπόρος και δεν είχε υπόψη της (σ. 83).

Κάτι σαν σημείωση υστερόγραφη. Η Πάμελα βιβλίο που κυκλοφόρησε το 1741, θεωρείται το πρώτο αληθινό μυθιστόρημα στην ιστορία της αγγλικής φιλολογίας. Η μορφή του πρώτου αυτού μυθιστορήματος είναι επιστολιμιαία. Η αφήγηση παρουσιάζεται αποκλειστικά μέσα από τις επιστολές που απευθύνει η Πάμελα Άντριους στους γονείς της, περιγράφοντας πώς καταφέρνει να αντιστέκεται στις επιθέσεις αποπλάνησης του αφεντικού της και πώς εκείνος τελικά αποφασίζει να αλλάξει την ‘ανέντιμη συμπεριφορά’ του και να την παντρευτεί αν και δεν ανήκει στην ίδια κοινωνική τάξη με τον ίδιο, αμείβοντας την ‘αρετή’ της. Θεωρείται μυθιστόρημα γιατί μέσα από τα γράμματα αποτυπώνεται η καθημερινή συμπεριφορά και ψυχολογία χαρακτήρων, οι οποίοι σκέπτονται, δρουν, αλληλοεπηρεάζονται, διαπλάθονται κατά τη διάρκεια της πλοκής.
Κατά κάποιο τρόπο το ίδιο συμβαίνει και σε τούτη την περίπτωση. Μέσα από τα γράμματα οι άνθρωποι γνωρίζονται, γνωρίζουν τις ζωές τους, την καθημερινότητά τους, τα σπίτια τους, τους γείτονες και συναδέλφους τους, τα προβλήματά τους, τις ελλείψεις σε τρόφιμα και αγαθά της σύγχρονης ζωής που κυριαρχούν στην μεταπολεμική αμερικανική κοινωνία χωρίς να έχουν συναντηθεί κατά πρόσωπο ποτέ, αν και πολύ το επιθυμούν. Και όχι μόνον απλά γνωρίζονται. Υπάρχει μια λεπτή αλλά σαφής δια-δράση. Ο Frank Doel σταδιακά παύει να είναι τυπικός και μόνον επαγγελματικός, ακόμα και όταν χρησιμοποιεί επιστολόχαρτο της φίρμας των Marks & Co. Η γυναίκα του Frank, Nora γράφει και αυτή γράμματα για να ομολογήσει, μετά τον θάνατο του άντρα της, ένα αίσθημα ζήλειας απέναντι στην Helene που ποτέ δεν συνάντησε ο Frank γιατί πέθανε, για αυτό που τους ένωνε, την αγάπη για τα βιβλία και τα κοινά διαβάσματα. Το πλησίασμα του πνεύματος. Για αυτό, νομίζω, ότι ήταν δυνατή η μεταφορά του στην μεγάλη οθόνη και διασκευάστηκε για το θέατρο. Και αν και το πρώτο μυθιστόρημα γράφτηκε εξ επί τούτου σε επιστολιμιαία μορφή, εδώ η αλληλογραφία είκοσι ετών μετατρέπεται εκ των υστέρων σε ένα είδος μυθιστορήματος. Οι σχέσεις των ανθρώπων, ανθρώπων των βιβλίων στην περίπτωσή μας, μέσα στο χρόνο κρυσταλλώνονται στις πιο αληθινές, τρυφερές ιστορίες και που με τον χρόνο παίρνουν να μοιάζουν σε μυθ-ιστορίες.

Δευτέρα 5 Νοεμβρίου 2007

ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΒΙΒΛΙΑ 3


Μπερνάρ Κλαβέλ, Το χάρτινο κάστρο, εικονογράφηση Γιάν Νάσιμπεν, μετάφραση Έφη Κορομηλά, εκδόσεις Κάστωρ, Αθήνα 2005, 32 σ.

Με τα χέρια βαθιά χωμένες στις τσέπες του μπλου τζην επισκεπτόμαστε με την Άννα την Έκθεση Βιβλίου στην Αρεοπαγίτου, κάτω από την Ακρόπολη. Το απόγευμα είναι γλυκό, σκοτεινιάζει αργά αργά και το φεγγάρι αρχίζει να προβάλλει από την μεριά του Φιλοπάππου. Κόσμος πάει και έρχεται, χαλαρά ανάμεσα στα στρογγυλά, φέτος, περίπτερα. Περπατάω και χώνω τα χέρια όλο πιο πολύ στις τσέπες, τα νιώθω στα πόδια μου. Σχεδόν με εμποδίζουν στο περπάτημα. Δεν θα τα βγάλω. Δεν θα ακουμπήσω τα αντικείμενα του πόθου μου, τα βιβλία, γιατί μετά θα θέλω και θα θέλω και δεν θα ξέρω πού να σταματήσω και όσα και να αγοράσω και πάλι θα μετανιώνω για εκείνα που θα μπορούσα να διαλέξω και τελικά δεν διάλεξα. Τα κοιτάζω, λοιπόν, αφ’ υψηλού, λίγο μακρύτερα, από απόσταση ασφαλείας. Σημειώνω στο μυαλό μου ότι με τραβάει, για κάποτε, για ρεζέρβα. Τα καταφέρνω καλά, λέμε πράγματα για τα βιβλία που προσπερνάμε, για όσα έχουμε διαβάσει –και έχει πολλές παλιές εκδόσεις στην Έκθεση- για δικά μας, αληθινά και σκέψεις. Καλά έως το τέλος. Ακόμα και εκεί στο παραπροτελευταίο άσπρο περίπτερο που Το χάρτινο κάστρο, μαζί με άλλα παιδικά μας κλείνει το μάτι. Το πιάνουμε και το ξεφυλλίζουμε. Μας κερδίζουν οι ζωγραφιές του. Απλές, σχήματα ξεκάθαρα, χρώματα ήρεμα , ένα μικρό αγόρι, ο πατέρας του και ένα γύρω βιβλία που μεταφέρονται ή ξεχειλίζουν στα ράφια. Ο άνθρωπος του περιπτέρου το ξέρει, ναι, οι ζωγραφιές του είναι το δυνατό του σημείο. Δεν πέφτει το κάστρο της αντίστασής μας. Δεν το αγοράζουμε. Φεύγουμε με εντυπώσεις αλλά χωρίς χάρτινα έπαθλα. Αργότερα το βράδυ, από όλα τα βιβλία, το χάρτινο κάστρο επανέρχεται για να με βάλει σε πειρασμό. Την επόμενη μεταξύ άλλων το λέω στην Άννα, την μεθεπόμενη όλο χαρά είναι το δώρο της ημέρας μου. Ανυπομονώ να το διαβάσω.
Ο μικρός Ιβ μένει στο Μπορντό της Γαλλίας με τον πατέρα του σε ένα σπίτι γεμάτο βιβλία και μια μικρή τσιμεντένια πίσω αυλίτσα. Ονειρεύεται ένα μεσαιωνικό κάστρο, το σχεδιάζει κρυφά και αποφασίζει να το χτίσει με βιβλία στην αυλή, μυστικά από τον πατέρα του που απορροφημένος να συνθέσει το ποίημα του από 4.512 στίχους, δεν καταλαβαίνει ότι τα βιβλία της βιβλιοθήκης του αραιώνουν. Χαίρεται που βρίσκει χώρο για καινούρια βιβλία. Το κάστρο όλο και ψηλώνει, μέχρι που ο Ιβ σκαρφαλωμένος στη σκεπή του, αντικρίζει την θάλασσα. Στο μεταξύ ο πατέρας ψάχνει τις λέξεις του ποιήματός του, τις βρίσκει και τις παίρνει από το κάστρο. Οι λέξεις που λείπουν ανοίγουν τρύπες στο κάστρο. Όσο προχωρά το ποίημα τόσες τρύπες αποκτά το κάστρο. Ο Ιβ ανησυχεί. Θα αντέξει στον αέρα και τη βροχή έτσι διάτρητο; Το ποίημα τελειώνει μα ο πατέρας δεν είναι ευχαριστημένος με το έργο του. Το πετάει θυμωμένος. Το βρίσκουν δυο άσπρα ποντίκια που ροκανίζουν τις λέξεις στις βρεγμένες σελίδες του. Ο Ιβ προσπαθεί να παρηγορήσει τον πατέρα του. Τα ποντίκια έχουν αποφάει το ποίημα και αρχίζουν να το απαγγέλλουν. Οι λέξεις ηχούν σωστά, με φαντασία και γνώση. Μαγεύονται. Ο Ιβ ζητά να μάθει πώς φτιάχνεται ένα ποίημα και ο πατέρας πώς χτίζεται ένα κάστρο.
Μια ιστορία που το αληθινό χάνεται στον ορίζοντα του φανταστικού, και το εφικτό μπερδεύεται με το παράλογο. Μια ιστορία για παιδιά που ελευθερώνει τους μεγάλους και συμφιλιώνει. Μια ιστορία που διηγείται πως μικροί και μεγάλοι προσπαθούν να δημιουργήσουν κάτι, ότι και να είναι. Προσπαθούν να βγάλουν από μέσα τους το μέσα τους, να το δείξουν με ζωγραφιές, με κατασκευές, με λέξεις άλλων βαλμένες στη σειρά με έναν προσωπικό τρόπο. Πως ανησυχούν για το αυτό που έφτιαξαν και πως δεν είναι ποτέ ευχαριστημένοι με αυτό που έφτιαξαν. Πως όταν θέλουν να μάθουν αυτό που αρέσει στον άλλο έχουν έρθει κοντά με τον άλλο.
Η Άννα δεν το έχει διαβάσει. Της το διηγήθηκα. Μάλλον θα της το δανείσω. Να θυμηθώ να της το δώσω την εβδομάδα που μας έρχεται.

Κυριακή 28 Οκτωβρίου 2007

ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΒΙΒΛΙΑ 2


Κάρλος Μαρία Ντομίνγκες, Το χάρτινο σπίτι, μυθιστόρημα, μτφρ. Λένα Φραγκοπούλου, Πατάκης, Αθήνα 2004, 107 σ.

Αφιερωμένο στην Mafalda

Βραβευμένο όχι άδικα, πολυδιαβασμένο πλατιά, πολυεκδομένο και πολυμεταφρασμένο σε πολλές γλώσσες έτσι ώστε πολλοί να μοιράζονται άλλη μια περιπέτεια ανθρώπων και βιβλίων. Ανθρώπων που γνωρίζονται χάρη σε βιβλία, βιβλίων που παρεμβάλλονται στη σκέψη των ανθρώπων και ανθρώπων «που αλλάζουν το πεπρωμένο των βιβλίων», όπως γράφει ο Ντομίνγκες (σ. 83).

Από το ξεκίνημά της αφήγησης τα βιβλία παρουσιάζονται με διπλή υπόσταση: την του περιεχομένου τους, πνευματική, και την φυσική τους διάσταση, με τον όγκο τους, το βάρος τους. Αυτή η φυσική παρουσία των βιβλίων μπορεί να επηρεάζει, να έχει συνέπειες και να δημιουργεί μια σειρά από προβλήματα στους ανθρώπους. Τραυματίζουν αν πέσουν πάνω σε κεφάλια, σπάνε πόδια, γεμίζουν ασφυκτικά το ζωτικό χώρο των ανθρώπων. Έχουν και μικρότερες καθημερινές χρήσεις είναι αλήθεια στηρίζουν σπασμένα αντικείμενα, ισιώνουν ανάμεσα στις σελίδες τους, κρύβουν άλλα πολύτιμα χαρτιά. Αν τα βιβλία είναι επικίνδυνα, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ένα μοτίβο που έρχεται και επανέρχεται από διαφορετικές κατευθύνσεις και στιγμές, μοιάζει να βασανίζει και μάλλον είναι μια μεγάλη κουβέντα που θα είναι ενδιαφέρουσα όταν καταπιαστούμε με αυτήν.

Ο συγγραφέας διηγείται σε πρώτο πρόσωπο την εμπλοκή του σε μια παράλληλη ιστορία που γίνεται συνεχώς λόγος για βιβλία και ακόμα περισσότερα βιβλία από το νοτιαμερικανό ημισφαίριο, από την αγγλοσαξονική παράδοση και την κλασική γραμματεία με πινελιές από την παραγωγή του υπόλοιπου πλανήτη (παρών και ο Ζορμπάς). Ακολουθεί τα βήματα της ηρωίδας του Μπλούμα Λέννον που την πατάει ένα αυτοκίνητο ενώ περπατάει διαβάζοντας ποίηση μόλις στην πρώτη παράγραφο, αφήνοντας πίσω της ένα μυστήριο. Ένας φάκελος που περιέχει το βιβλίο του Τζόζεφ Κόνραντ Γραμμή Σκιάς, με δική της αφιέρωση, και ίχνη τσιμέντου στα εξώφυλλα, φτάνει στα χέρια του, μετά τον θάνατό της. Θα προσπαθήσει να μάθει την περιπέτεια του βιβλίου. Θα μοιραστεί τον τρόπο που προσπαθεί να πλησιάσει την καρδιά της ιστορίας, σαν αστυνομικό μυθιστόρημα και συγχρόνως μια ιστορία δικαίωσης της μνήμης. Παράλληλα, θα καταθέσει τις σκέψεις του για τις τυπωμένες σελίδες των βιβλίων, τις σελίδες που είναι και εικόνες-ζωγραφιές με τα τυπογραφικά τους στοιχεία, τις αναλογίες τους, τα περιθώρια, την ποιότητα του χαρτιού, τις μύριες λεπτομέρειές τους που τις συνθέτουν. Τον ρυθμό της όποιας γλώσσας που αποτυπώνεται οπτικά. Τις φωνές που κλείνονται στο μελάνι. Λέξεις δεμένες στον καμβά του χαρτιού. Τα βιβλιοπωλεία και οι βιβλιοθήκες, αποικίες προσωπικών επιλογών, κομματιών του κάθε εαυτού, είναι ζωντανοί οργανισμοί με ψυχή. Το ένα διάβασμα οδηγεί στο επόμενο, και τα βιβλία δένονται μεταξύ τους με σκοτεινούς συγγενικούς δεσμούς. Ο τρόπος που φερόμαστε σε αυτά, αν αφήνουμε τα σημάδια μας επίτηδες, με κάποιο σκεπτικό στο χάρτινο δέρμα τους ή τα αγιοποιούμε.

Ο συγγραφέας ξετυλίγει το κουβάρι των ενδείξεων, διηγήσεων που τον οδηγεί τελικά στην βιβλιοθήκη από όπου προήλθε το βιβλία μυστήριο με την αφιέρωση της Μπλούμα. Όταν φτάνει στην λύση σχεδόν τίποτα δεν υπάρχει από τον άνθρωπο συλλέκτη ούτε την βιβλιοθήκη του, παρά σκόρπιες διηγήσεις για τη ζωή του στην παραλία της Ρότσα στην Ουρουγουάη, αρκετές όμως για να τον δούμε έστω και σε ελλειπτικά πλάνα. Η βιβλιοθήκη του είναι σαν ναυαγισμένο κουφάρι που αναδύεται από την άμμο, γεμάτο τραύματα, σημαδεμένη ανεπανόρθωτα.

Τα βιβλία αποτέλεσαν για τον Κάρλος, φανατικό συλλέκτη, αναγνώστη και εραστή της Μπλούμα, δομικό υλικό πέρα από το πλάσιμο της προσωπικότητας και καταφύγιο συλλογισμών, τον ίδιο τον εαυτό του. Τα χρησιμοποίησε ως πρώτη ύλη, ως τούβλα για την κατασκευή μιας ανθρώπινης φωλιάς που προστατεύει από το κρύο, κρατάει τη βροχή, σταματάει τη δημόσια θέαση, δροσίζει, ένα σπίτι αυτό καθεαυτό. Τα βιβλία σπίτι, όπου οι τοίχοι αντί για χρώμα ή ταπετσαρία να είναι τίτλοι βιβλίων, κολλημένοι με τσιμεντόσκονη, και όχι βαλμένα κατά κατηγορίες, κατά αύξοντα αριθμό ή κάτι άλλο, τέλος πάντων βιβλιοθηκονομικής σύλληψης, αλλά ανάλογα με το σχήμα, τον όγκο, τις ανάγκες της τοιχοποιΐας. Κλειστά και βουβά, το ένα πάνω στο άλλο, σφιχτά κι σταθερά, ώσπου...

Το χάρτινο σπίτι μού την έπαιξε ακριβώς στην τελευταία σελίδα, τρεις αράδες πριν το τέλος, κατάφερε να μου κλέψει ένα δάκρυ. Στον απόσκιο του…
Πώς τα κατάφερα πάλι και γύρισε στο μελό. Αδιόρθωτη.
Να το προσέξω την επόμενη φορά. Γεια

Πέμπτη 25 Οκτωβρίου 2007

ΕΠΙΘΕΣΗ ΣΕ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ


Επίθεση δέχτηκε πριν λίγες μέρες η μικρή βιβλιοθήκη του Δήμου Αθηναίων που βρίσκεται στη πλατεία του Αγίου θωμά στο Γουδή Αμπελοκήπων.
Η βιβλιοθήκη λειτουργούσε απο το 1979 σε κτίριο, το οποίο δεν πληρούσε τις προδιαγραφές για στέγαση βιβλίων, μιας και ήταν λυόμενο, φτιαγμένο από αμίαντο, αυθαίρετο και παλιό, με αποτέλεσμα την εισροή νερού σε κάθε δυνατή καταιγίδα...
Το 2006 ο Δήμος Αθηναίων και ο Πολιτισμικός Οργανισμός αυτού, στον οποίο ανήκει άμεσα η βιβλιοθήκη αποφάσισε να βάλει λουκέτο στο κτήριο και οι υπάλληλοι πήραν εντολή να αμπαλάρουν τα βιβλία σε κούτες και να φύγουν αφού απορροφήθηκαν κατά πλειοψηφία τους από την Κεντρική Βιβλιοθήκη.
Από τον Ιανουάριο του 2007 που έκλεισε η βιβλιοθήκη, έχουν γίνει επανειλημμένες παρακλήσεις στις αρμόδιες αρχές για την μεταφορά των βιβλίων σε ασφαλές μέρος, Αλλά μάταια, κανείς δεν ασχολιόταν με τη βιβλιοθήκη και την τύχη της... την άφησαν στο έλεος των βανδάλων και των κακοποιών στοιχείων της περιοχής... ώσπου πριν από λίγες μέρες δέχτηκε άγρια επίθεση βανδάλων και την κατέστρεψαν ολοσχερώς... (βιβλία και αρχεία και την υποδομή της... ΟΛΑ)

Οι αρχές χωρίς καμία οργάνωση και σε κατάσταση πανικού πλέον έστειλαν τους παλιούς υπαλλήλους να μαζέψουν ότι απέμεινε. Ούτε καν έναν εργάτη δεν έστειλαν... αυτό είναι το ενδιαφέρον τους για τον πολιτισμό... τι να σου κάνει μια βιβλιοθήκη , τι προβολή μπορεί να προσφέρει μια βιβλιοθήκη αφού πολλοί λίγοι διαβάζουν. Τι κι αν ένας πνευματικός πνεύμονας εξέπνευσε... κανένα πρόβλημα. Και σημειωτέον ότι διέθετε το μοναδικό παιδικό τμήμα βιβλιοθήκης σε όλο το Δήμο Αθηναίων... πολλά παιδιά (ενήλικες τώρα) είχαν μεγαλώσει με τα βιβλία της...

Ο κόσμος που συνήθιζε να επισκέπτεται την βιβλιοθήκη διαμαρτυρόταν για το κλείσιμό της... και απορούσε στη συνέχεια για την εγκατάλειψη του χώρου στην τύχη του, μαζί με τα αμπαλαρισμένα βιβλία...και να τώρα τα αποτελέσματα... Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΘΩΜΑ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ δεν υπάρχει πλέον. Μπράβο στο Δήμο Αθηναίων και στον Πολιτισμικό Οργανισμό για την μέριμνα που έδειξαν για την ασφάλεια της. Ιδού κύριοι ο ελληνικός Πολιτισμός μας.

Το κείμενο και οι φωτογραφίες είναι από το "Indymedia"
Περισσότερα για το θέμα και εκτενή συζήτηση διαβάστε στο: http://librinfoscience.blogspot.com

Δευτέρα 22 Οκτωβρίου 2007

ΝΕΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ιστορικό Αρχείο
Σεμινάρια για την ιστορία των Πανεπιστημίων



ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΒΙΒΛΙΑ


Κλάας Χούιτσινγκ, Ο Βιβλιοφάγος: τελικά κάνει καλό το διάβασμα, μυθιστόρημα, μεταφρ. Χριστίνα Ντρέκου, Εμπειρία Εκδοτική, Αθήνα 2003, 186 σ.

Πώς να ξεκινήσει κανείς μια τέτοια στήλη; Από ποιο βιβλίο, ποιο είναι το πιο σημαντικό, το βιβλίο ορόσημο; Κοιτάζω το ράφι της βιβλιοθήκης μου, σκαλίζω το ράφι του μυαλού μου για να διαλέξω το πρώτο βιβλίο για γνωριμία. Το κριτήριο θα πρέπει να είναι ο χρόνος; Μια αναδρομή από το παρελθόν και ένα πλησίασμα προς το παρόν, ή μια πιο χαλαρή επιλογή ανάλογα με την προσωπική διάθεση της στιγμής, της τύχης, της συγκυρίας; Ας επιλέξουμε την δεύτερη προσέγγιση, χωρίς λογική και σύστημα, με την παρόρμηση για οδηγό. Παρόρμηση, λοιπόν, το γαλάζιο παγόνι στο ελληνικό εξώφυλλο του Βιβλιοφάγου, έργο του Tamas Galambos του 1989 με τίτλο «Παγόνι με ακρίδα».
Παρόλα αυτά δεν γίνεται να πάμε παρακάτω χωρίς μια έστω και περαστική αναφορά στα βιβλία για βιβλία σταθμούς (και ίσως επανέλθουμε σε αυτά κάποτε). Σε τρία τουλάχιστον: στα τέλη της δεκαετίας του 1940 και στο ξεκίνημα αυτής του 1950 ο βασιλιάς των μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας Ray Brandbury γράφει το Farhenheit 451, όπου τα βιβλία και ο κόσμος τους είναι όχι μόνον άχρηστα αλλά και επικίνδυνα. Λίγο αργότερα, Ένα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν μιλά για την εφηβεία ενός κοριτσιού που μεγαλώνει, τρέφεται και ωριμάζει μέσα από τα διαβάσματά της στην ταράτσα του σπιτιού της και, Το όνομα του Ρόδου του Umberto Eco, το μεσαιωνικό αστυνομικό μυθιστόρημα που γνώρισε μεγάλη επιτυχία σε όλη την Ευρώπη, έγινε ταινία, καθιέρωσε τον συγγραφέα του και υπογράμμισε τη δύναμη του γραπτού λόγου, της ελεύθερης σκέψης και των φόβων που γεννά στους ανθρώπους.
Ο Βιβλιοφάγος κυκλοφόρησε το 1994. Μεταφράστηκε στα ελληνικά το 2003. Στην πραγματικότητα ο Βιβλιοφάγος δεν είναι ένας. Υπάρχει μια καραμπόλα από αυτό το είδος που τελικά περιλαμβάνει και εμάς, τους αναγνώστες του. Η ανάγνωσή του δεν είναι εύκολη, ένας περίπατος στο κείμενο. Το αντίθετο είναι σύνθετη, πυκνή, γεμάτη διακοπές, από τον ένα βιβλιοφάγο τον θεολόγο Γιόχαν Γκέοργκ Τίνιο που ζει ανάμεσα στον 18ου αι. και τον 19ο αι., στον άλλο σύγχρονό μας Φαλκ Ράινχολντ που σκοντάφτει πάνω στο Τίνιο, τον φαντάζεται, τον συγκρίνει με τον εαυτό του και με παρενθετικές παρεμβάσεις του συγγραφέα Κ.Χ. που κάνει σχόλια, ρωτάει την άποψή μας, μας ψιλοκατευθύνει, κάνει σαν να μας ξέρει από κοντά, άλλοτε με διάθεση χαλαρή άλλοτε κάπως κυνική. Και συνέχεια παρεμβάλλονται αποσπάσματα περί βιβλίων, γραφής και ανάγνωσης πολλών συγγραφέων από διαφορετικές εποχές. Ένας χορός κάθετων και οριζόντιων παρεμβάσεων που μπαίνουν στο προσκήνιο. Μας τοποθετούν απέναντι στα διαβάσματά μας. Ό, τι και να διαβάσουμε εντέλει προβάλλουμε δικές μας ιστορίες. Τι κάνουν οι συγγραφείς, τι οι κριτικοί, και αν το αναγνωστικό κοινό είναι ένα παγόνι, όπως λέει ένας συγγραφέας τον οποίο παραθέτει ο συγγραφέας, τότε κάθε συγγραφέας «που επιθυμεί να αρέσει και έχει την εύνοια του κοινού και του τελευταίου αναγνώστη του, πρέπει να ερωτευτεί την ουρά και τη φωνή του κοινού» (σ. 157).
Ο Τίνιος παρασύρεται από το πάθος του, τη συγκέντρωση βιβλίων και περισσότερων βιβλίων, με αποτέλεσμα να κλέβει χρήματα προκειμένου να τα αποκτήσει και εντέλει να σκοτώσει. Ο σύγχρονος Φαλκ, χαρακτήρας πλασμένος από τον Κ.Χ. που μετέρχεται ανορθόδοξων μέσων για να αποκτήσει όλα τα έργα του Τίνιου, λειτουργεί ως ενδιάμεσός του στον Τίνιο, τα διαβάσματα, και τα ερωτήματα που έχουν τεθεί γύρω από τη διαδικασία της ανάγνωσης, των στόχων του συγγραφέα, το ζητούμενο της γραφής και δημοσιοποίησης. Μερικές φορές μπαίνουν το ένα πίσω από το άλλο, γραμμικά, σαν στρατιωτάκια που στέκονται ξεκρέμαστα μέσα στα εισαγωγικά τους (μιας και είναι μυθιστόρημα δεν χρειάζεται εκείνη η ακρίβεια για το πού το λένε ακριβώς, με ποια αφορμή). Απάντηση είναι οι ιστορίες η αναπλασμένη παλιά και η κατασκευασμένη σύγχρονη. Μεγάλη κουβέντα δηλαδή. Διαβάστε το, να τα πούμε.
Άντε χτύπησα τις 600 λέξεις, να μην σας κουράσω άλλο, την άλλη εβδομάδα πάλι.

Τετάρτη 17 Οκτωβρίου 2007

ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΒΙΒΛΙΑ ΣΤΗΛΗ

ΣΤΗΛΗ
ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΒΙΒΛΙΑ

Στόχος αυτής της στήλης είναι να εντοπίσει και να φέρει στην επιφάνεια μια ειδική κατηγορία βιβλίων, εκείνα που αναφέρονται σε βιβλία. Βιβλία που μιλάνε για τη δύναμη των βιβλίων πάνω στις ζωές των ανθρώπων που αλλάζουν, πλουτίζουν, προκαλούν την σκέψη τους. Βιβλία που είναι τα ίδια πρωταγωνιστές της πλοκής, άλλα που αποτελούν τον περιβάλλοντα χώρο της δράσης και υποβάλλουν με την ατμόσφαιρά τους. Βιβλία που μιλάνε για τον εαυτό τους, για την ιστορία τους, για τον τρόπο παρασκευής τους. Βιβλία που σχετίζονται, έστω και μακρινά με την αλυσίδα των ανθρώπων που τα φτιάχνουν, τα υλικά που χρειάζονται. Βιβλία με αληθινές ή φανταστικές βιβλιοϊστορίες. Βιβλία για μεγάλους και για παιδιά. Βιβλία για τα ίχνη που αφήνουν τα ίδια στο εαυτό τους. Κάτι σαν να φωτογραφίζονται μέσα από έναν καθρέφτη.
Τέτοια βιβλία ανταλλάσσουμε στον εργασιακό μας χώρο, φτιάχνοντας έναν κοινό κώδικα, δυναμώνοντας τα κοινά μας ενδιαφέροντα.
«Σιγά, αυτό το έχω διαβάσει όταν βγήκε»,
«Αποκλείεται να το έχεις»,
«Είναι αυτό με το παγώνι στο εξώφυλλο;»,
«Πώς και μου ξέφυγε; Πότε το πήρες;»
Κάθε εβδομάδα και ένα βιβλίο για να έχουμε να λέμε αν μας άρεσε και τι…. Ας φέρει ο καθένας το διάβασμά του, την άποψή του, το δικό του…

Δευτέρα 15 Οκτωβρίου 2007

ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ

ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ

Οι άνθρωποι των βιβλίων δεν είναι άνθρωποι έξω, πέρα ή χαμένοι σε κάποια γωνιά της κοινωνίας. Αντίθετα, βρίσκονται σε όλες τους τις εκφάνσεις στην καρδιά της, απευθύνονται σε όλα τα μέλη της σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, με ποικίλους γνωστούς τρόπους αλλά και έμμεσα. Από το σχολείο έως τα γεράματα, στην ιδιωτική τους ζωή, στην δημόσια σφαίρα του επαγγελματισμού.
Έχουν, έχουμε την επιλογή να κάνουμε την παρουσία μας αισθητή δυναμικά ή απλά να βρισκόμαστε πίσω από κάποιον πάγκο και να τρομοκρατούμε τους άλλους προβάλλοντας δυσκολίες, με διάφορους κανόνες και γραφειοκρατικές διαδικασίες, αξιώνοντας ησυχία και τάξη, χωρίς καλή διάθεση και χαμόγελο.
Οι άνθρωποι των βιβλίων έχουν τη δυνατότητα να χαράξουν τη ζωή άλλων ανθρώπων ανοίγοντας πόρτες και παράθυρα στον κόσμο και στους κόσμους του νου, να καλλιεργήσουν τις αισθήσεις και να πυροδοτήσουν αισθήματα.
Είναι άνθρωποι των βιβλιοθηκών στην Αμερική που εντόπισαν την ανάγκη των μεταναστών, πολλοί από τους οποίους δεν ήξεραν καν να διαβάζουν και να γράφουν τη δική τους γλώσσα, να μάθουν αγγλικά προκειμένου να διευκολύνουν τη ζωή τους και τη διαδικασία ενσωμάτωσης. Έτσι προσέφεραν δωρεάν μαθήματα γλώσσας σε ώρες που οι μετανάστες μπορούσαν να παρακολουθήσουν, δηλαδή μετά τις ώρες της δικής τους εργασίας. Αργά, νύχτα βράδυ, Κυριακές. Χωρίς να περιμένουν άλλη αμοιβή από το να επιτύχουν τον στόχο τους. Ήταν η συνταγή της δημοφιλίας των βιβλιοθηκών και των ανθρώπων τους στην Αμερική και ο δρόμος για την εξάπλωσή και το βαθύ ρίζωμά τους που δημιούργησε μια δυνατή παράδοση.
Οι άνθρωποι των βιβλίων έχουν το μοίρασμα μέσα τους γιατί ξέρουν ότι δεν ωφελεί να το κρατούν για τον εαυτό τους, γιατί νόημα έχει το πέρασμα από άνθρωπο σε άνθρωπο, η επαφή και η επικοινωνία του ανθρώπινου, οι κουβέντες και οι σκέψεις που γεννιούνται στη διαδρομή. Δεν θέλουν να κρατούν τα βιβλία βουβά και ακίνητα στα ράφια, θέλουν να βρίσκουν τους αναγνώστες τους. Δεν θέλουν να ξέρουν τα εργαλεία πληροφόρησης για την πάρτη τους, θέλουν να δείχνουν πώς μπορεί ο καθένας να φτάσει στην πληροφορία που χρειάζεται.
Οι άνθρωποι των βιβλίων δεν αξιολογούν τις ανάγκες των άλλων, δεν αξιολογούν τους άλλους με κριτήρια όπως το χρώμα του δέρματός τους, τη θρησκεία και τα πιστεύω τους, τις κοινωνικές τάξεις, τη χώρα από όπου έρχονται, τη γλώσσα που μιλάνε, πώς μιλάνε. Προσπαθούν να καταλάβουν. Καταλαβαίνουν γιατί όπως τα βιβλία είναι πολλά, διάφορα και ποικίλα έτσι είναι και οι άνθρωποι. Ο Σάιμον από την Ουγκάντα σήμερα είναι διευθυντής της Κοινοβουλευτικής Βιβλιοθήκης της ταραγμένης χώρας του. Ως παιδί ήταν αποκλεισμένος από τη μάθηση και ποτέ δεν θα είχε μάθει γράμματα αν η βιβλιοθηκάριος του αγγλικού σχολείου δεν του τα μάθαινε κρυφά, με κίνδυνο να χάσει τη δουλειά της και να στιγματιστεί. Δεν την ξεχνά αν και χάθηκαν, δεν ειδώθηκαν ποτέ ξανά όταν ο Σάιμον μεγάλωσε.
Οι άνθρωποι των βιβλίων είναι γενναίοι γιατί ξέρουν την αξία τους, έχουν άποψη και βγαίνουν από το δρόμο τους, δεν φυλακίζονται σε τεχνιτούς περιορισμούς, υποστηρίζουν πάντα την ανοικτή πρόσβαση στην πληροφόρηση, τη γνώση, τη σοφία που με κόπο στάλα στάλα μαζεύει η ανθρωπότητα με την ελπίδα να ζήσει ένα καλύτερο παρόν, να χτίσει ένα καλύτερο μέλλον. Είναι οπαδοί της Ουτοπίας.

Παρασκευή 12 Οκτωβρίου 2007

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ιστορικό Αρχείο


Σεμινάρια για την ιστορία των Πανεπιστημίων



Για πληροφορίες στο:
www.archive.uoa.gr








Π Ρ Ο Σ Κ Λ Η Σ Η


Π Ρ Ο Σ Κ Λ Η Σ Η

Το περιοδικό
HISTOREIN / ιστορείν
a review of the past and other stories

σας προσκαλεί στην παρουσίαση του καινούριου τεύχους του με θέμα

Ιστορία και Ουτοπία

την Παρασκευή 19 Οκτωβρίου 2007 και ώρα 19:30
στο Ιστορικό Αρχείο του Πανεπιστημίου Αθηνών
(Σκουφά 45, Αθήνα)


Στην εκδήλωση θα συζητήσουν δύο από τους συγγραφείς του τεύχους,
ο Αντώνης Λιάκος (Παν. Αθηνών) και η Ιωάννα Λαλιώτου (Παν. Θεσσαλίας),
με την Αθηνά Αθανασίου (Πάντειο Παν.), τον Νίκο Μπακουνάκη (Πάντειο Παν.)
και τον Γιάννη Παπαθεοδώρου (Παν. Ιωαννίνων) για την ουτοπία και την ιστορία.

Τετάρτη 3 Οκτωβρίου 2007

ΑΔΕΙΕΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ


Σάββατο, 13 Οκτωβρίου
Εκδήλωση για την έναρξη λειτουργίας
στην Ελλάδα των αδειών προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Το Εθνικό Δίκτυο Έρευνας & Τεχνολογίας (ΕΔΕΤ Α.Ε.) διοργανώνει το Σάββατο, 13 Οκτωβρίου εκδήλωση για την έναρξη της λειτουργίας στην Ελλάδα των αδειών προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας CREATIVE COMMONS. Επίσημος προσκεκλημένος της εκδήλωσης είναι ο Καθηγητής Νομικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Stanford, Lawrence Lessig. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στο ξενοδοχείο Holiday Inn.

Οι άδειες CREATIVE COMMONS επιτρέπουν την ελεύθερη χρήση ενός έργου πέρα από τα όρια του «fair use». Προτείνουν κυρίως τη μη αποκλειστική εκμετάλλευση του έργου, την τήρηση διατυπώσεων για την απονομή των σχετικών αδειών και το μαρκάρισμα των έργων προκειμένου να είναι δυνατός ο εύκολος εντοπισμός τους με τη χρήση μηχανών αναζήτησης περιεχομένου στο Διαδίκτυο. Σκοπός του συστήματος των αδειών CREATIVE COMMONS δεν είναι η ανατροπή ή κατάργηση της πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά ο επαναπροσδιορισμός των κανόνων της και η δημιουργία νέας ισορροπίας δημιουργών, χρηστών και έργων πνευματικής ιδιοκτησίας με βάση τις αρχές του Διαδικτύου.

Μεταξύ των ομιλητών της εκδήλωσης είναι ο Καθηγητής του ΕΜΠ Παναγιώτης Τσανάκας, Πρόεδρος ΕΔΕΤ Α.Ε., η Διονυσία Καλλινίκου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Νομικής Επιστήμης στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο Θεόδωρος Καρούνος, Επιστημονικός Συνεργάτης στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και ο Μαρίνος Παπαδόπουλος, Δικηγόρος Αθηνών. Επίσης, εισηγήσεις θα κάνουν γνωστοί Ελληνες δημιουργοί πολιτιστικού περιεχομένου.
Η εκδήλωση ξεκινά στις 13।00 και η εγγραφή συνέδρων και προσκεκλημένων αρχίζει στις 12.15. Το πλήρες πρόγραμμα της εκδήλωσης θα είναι διαθέσιμο στο διαδικτυακό τόπο του προγράμματος e-business forum.

Περισσότερες πληροφορίες:
http://www.ebusinessforum.gr
Επικοινωνία:
Έφη Βουζίκα
E-mail: evouzika@grnet.gr
Τηλ.: 210 7474259
Για την ΕΔΕΤ Α.Ε.

Το Εθνικό Δίκτυο Έρευνας & Τεχνολογίας λειτουργεί ως Α.Ε. του Υπουργείου Ανάπτυξης (Γενική Γραμματεία Έρευνας & Τεχνολογίας), με κύριο σκοπό τη παροχή προηγμένων δικτυακών υπηρεσιών προς την Ακαδημαϊκή, Ερευνητική και Εκπαιδευτική κοινότητα της χώρας. Παράλληλα με την ανάπτυξη και λειτουργία του Εθνικού Ερευνητικού – Εκπαιδευτικού δικτύου, η ΕΔΕΤ Α.Ε. αναλαμβάνει πρωτοβουλίες και συντονίζει έργα για την ανάπτυξη των ηλεκτρονικών υποδομών (e-infrastructures) στην υπηρεσία της έρευνας και της εκπαίδευσης, και δράσεις για την προώθηση του ηλεκτρονικού εμπορίου (e-επιχειρείν). Η ΕΔΕΤ A.E. έχει αναθέσει την ανάπτυξη και τη διαχείριση του δικτύου κορμού σε Κέντρα Διαχείρισης Δικτύων ΑΕΙ, ΑΤΕΙ και Ερευνητικών Κέντρων της χώρας που συνιστούν το Κατανεμημένο Κέντρο Διαχείρισης Δικτύου – VNOC. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε τον δικτυακό τόπο της ΕΔΕΤ: http://www.grnet.gr

e-business forum:
Το e-Βusiness Forum αποτελεί έργο του Ε.Π. «Κοινωνία της Πληροφορίας» είναι ένας μόνιμος μηχανισμός διαβούλευσης της Πολιτείας με την επιχειρηματική και ακαδημαϊκή κοινότητα. Κύριος σκοπός του είναι η επεξεργασία θέσεων και προτάσεων που προάγουν την ηλεκτρονική επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα, καθώς και τη διάδοση του ηλεκτρονικού επιχειρείν στις ελληνικές επιχειρήσεις (http://www.ebusinessforum.gr/).

Ο Lawrence Lessig (URL: http://www.lessig.org) είναι Καθηγητής Νομικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Stanford, Νομική Σχολή, των Η.Π.Α. και ιδρυτής του Center for Internet and Society στο Πανεπιστήμιο αυτό. Έχει διατελέσει Καθηγητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο Harvard και στο Πανεπιστήμιο του Chicago. Έχει βραβευθεί και τιμηθεί διεθνώς για το επιστημονικό έργο του στον τομέα του Δικαίου και Διαδικτύου (Scientific American’s Top 50 Visionaries). Είναι συγγραφέας των best-sellers «Code version 2.0» (2006), «Free Culture» (2004), «The Future of Ideas» (2001), «Code and Other Laws of Cyberspace» (1999), και αρθρογραφεί στο περιοδικό Wired. Είναι Chairman του οργανισμού Creative Commons, και μέλος του διοικητικού συμβουλίου των οργανισμών Free Software Foundation, Electronic Software Foundation, Public Knowledge, και Public Library of Science.

H Ελληνική έκδοση των αδειών Creative Commons συντάχθηκε από τους κ. Μαρίνο Παπαδόπουλο και Δρ. Πρόδρομο Τσιαβό με την επιστημονική εποπτεία της καθηγήτριας της Νομικής Σχολής Αθηνών κ. Καλλινίκου και το συντονισμό του κ. Θεόδωρου Καρούνου στο πλαίσιο της ομάδας εργασίας Ι3 του e-Business Forum. Οι συντάκτες της άδειας έλαβαν υπόψη τους τα σχόλια των κ. Αλέξιου Ζαβρά, Catharina Maracke και Paul Keller, όπως επίσης και όλων των εθελοντών που συμμετείχαν στις συναντήσεις της ομάδας εργασίας Ι3-(http://www.ebusinessforum.gr/I3/ του e-Business Forum. Η μετάφραση του FAQ- http://wiki.creativecommons.org/FAQ στην Ελληνική Γλώσσα έγινε από τους κ. Αλέξανδρο Νούσια και κ. Ζήνωνα Μούσμουλα.

Παρασκευή 13 Ιουλίου 2007

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ - περιοδικό online


Όταν το 2003 συστήθηκε η Οργανωτική Επιτροπή Ενίσχυσης Βιβλιοθηκών, προσανατολιζόταν κυρίως προς την οργάνωση συνεδρίων, σεμιναρίων και εργαστηρίων σε όλη την Ελλάδα. Από το 2006 όμως η Επιτροπή αποφάσισε να προχωρήσει στην ηλεκτρονική έκδοση του τριμηνιαίου περιοδικού με τον τίτλο ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ. Το πρώτο τεύχος δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο 2006.
Κύριος στόχος του περιοδικού είναι η ενημέρωση των Ελλήνων βιβλιοθηκονόμων για τις κυρίαρχες τάσεις, ιδέες και προβληματισμούς στο χώρο των βιβλιοθηκών και η επικοινωνία και συνεργασία σε ελληνικό και διεθνές επίπεδο. Έτσι στο περιοδικό φιλοξενούνται επιστημονικά άρθρα από Έλληνες και ξένους βιβλιοθηκονόμους, αλλά και μεταφρασμένα άρθρα από έγκριτα ξενόγλωσσα βιβλιοθηκονομικά περιοδικά. Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ περιλαμβάνει νέα για εκδηλώσεις, προγράμματα και συνέδρια, φιλοξενεί συνεντεύξεις με επιφανή πρόσωπα του βιβλιοθηκονομικού χώρου και αποτελεί χώρο προβολής και παρουσίασης βιβλιοθηκών και του επιτελούμενου έργου τους.
Η Επιτροπή σκοπεύει κάθε τεύχος να επικεντρώνεται σε ένα θέμα. Το θέμα του πρώτου τεύχους (Μάρτιος 2007) αφιερώνεται στις ελληνικές συλλογές σε βιβλιοθήκες του εξωτερικού και το δεύτερο τεύχος (Ιούνιος 2007) θα αναφέρεται στις υπηρεσίες βιβλιοθηκών σε εμποδιζόμενα άτομα και μετανάστες.
Επειδή οραματιζόμαστε το περιοδικό να αποτελέσει κοινό σημείο αναφοράς, βήμα διαλόγου και συνεργασίας, σας προσκαλούμε να συμμετέχετε με άρθρα, ειδήσεις, παρουσιάσεις βιβλιοθηκών, προτάσεις και ιδέες που θα επιθυμούσατε να δείτε μέσα από την ύλη του περιοδικού μας.
Το περιοδικό θα επιβιώσει και θα ακμάσει μέσα από τη ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ με τους αναγνώστες του.
Από την Οργανωτική Επιτροπή Ενίσχυσης Βιβλιοθηκών Η συντάκτρια, Εύα Σεμερτζάκη, Βιβλιοθηκονόμος, MSc. Τράπεζα της Ελλάδος, Ελ. Βενιζέλου 21, 10250 Αθήνα,τηλ. 210-3202446, fax: 210-3202129 esemertzaki@bankofgreece.gr
Τα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων και όχι κατ’ ανάγκην της Οργανωτικής Επιτροπής Ενίσχυσης Βιβλιοθηκών.



Goethe-Institut Αθήνα

Goethe-Institut Θεσσαλονίκη
Προτάσεις

Οργανωτική Επιτροπή Ενίσχυση Βιβλιοθηκών
Εκτύπωση
Αρχή
© 2007 Goethe-Institut


http://www.goethe.de/ins/gr/lp/prj/mag/elindex.htm

Τρίτη 10 Ιουλίου 2007

2ο Συνέδριο Βιβλιοθηκών Τέχνης
με θέμα «Συγκρότηση και συντονισμός του χώρου των βιβλιοθηκών και των αρχείων τέχνης στην Ελλάδα: αναζήτηση πολιτικής και πρακτικών συνεργασίας»,
που διοργανώνεται από τη Βιβλιοθήκη της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών,
1η και 2η Φεβρουαρίου 2008

Δευτέρα 2 Ιουλίου 2007

The European Library Mini Searchbox:

The European Library: www.theeuropeanlibrary.org

Η Τhe European Library (Ευρωπαϊκή Βιβλιοθήκη) είναι η διαδικτυακή πύλη που παρέχει ενιαία πρόσβαση στους καταλόγους και τις διαθέσιμες ψηφιακές συλλογές των εθνικών βιβλιοθηκών των χωρών της Ευρώπης. Ο χρήστης μπορεί να αναζητήσει εύκολα και απλά βιβλιογραφικές αναφορές, βιβλία, μουσική, περιοδικά, χάρτες, κ.ά, τα περισσότερα από τα οποία είναι ελεύθερα προσβάσιμα.


The European Library Mini Searchbox:

Μία μίνι βιβλιοθήκη στο website σας


Η Τhe European Library δημιούργησε και παρέχει δωρεάν ένα μίνι κουτί αναζήτησης που μπορείτε εύκολα να εγκαταστήσετε στο website σας.
Τοποθετώντας ένα μίνι κουτί αναζήτησης στον διαδικτυακό σας τόπο δίνετε τη δυνατότητα στους επισκέπτες σας να πληκτρολογούν απευθείας την αναζήτησή τους στα περιεχόμενα της Τhe European Library.

Τα βήματα εγκατάστασης:
1. Στη σελίδα
http://libraries।theeuropeanlibrary.org/minisearchbox_en.html# θα βρείτε τις οδηγίες στα αγγλικά
2. Πατήστε στο
Click here για να ανοίξει το mini searchbox generator, ο παραγωγός του κουτιού αναζήτησης
3. Εισάγετε τον κωδικό UEGRM702, την ηλεκτρονική διεύθυνση του διαδικτυακού σας τόπου (URL) και τη διεύθυνση του ηλεκτρονικού σας ταχυδρομίου (e-mail) στο mini searchbox generator. Σε αυτή τη σελίδα μπορείτε ακόμη να επιλέξετε το μέγεθος και τους χρωματικούς συνδυασμούς που ταιριάζουν στη δική σας ιστοσελίδα.

Αυτό είναι όλο! Δημιουργήσατε στο website σας ένα μίνι κουτί αναζήτησης στα περιεχόμενα των εθνικών βιβλιοθηκών της Ευρώπης!

Δευτέρα 25 Ιουνίου 2007





3ο Παγκόσμιο Συνέδριο Τυπογραφίας και Οπτικής Επικοινωνίας – Ημέρα 4η

Άργησα και σήμερα αλλά ήταν αναμενόμενο. Δεν έχω καταφέρει να λύσω το πρόβλημα με το πρωινό ξύπνημα, εδώ και πολλά χρόνια… Θα το καταφέρω τώρα;
Σήμερα το πρόγραμμα ήταν πολύ φορτωμένο και υπήρχαν εισηγήσεις σε δύο αίθουσες। Ξεκίνησα από την conference hall, αφού πρώτα σιγουρεύτηκα ότι έχω άξια ανταποκρίτρια στην ceremonial hall. Και ενώ κατέφτασα με τουλάχιστον μισή ώρα καθυστέρηση, συνειδητοποίησα ότι δεν είχα χάσει την πρώτη ομιλήτρια κ. Πιτσάκη Ειρήνη, εξαιτίας κάποιου τεχνικού προβλήματος. Τελικά, μας μίλησε για την αναγκαιότητα της σφαιρικής προσέγγισης, που θα έπρεπε να έχουν όσοι ασχολούνται με τις εκδόσεις. Συνέχισε η κ. Μπάνου, με μια εισήγηση σχετικά την εκτίμηση και τη διαχείριση της ποιότητας των βιβλίων. Πολύ πλήρεις εισηγήσεις και οι δύο.

Κάναμε ένα πολύ γρήγορο διάλειμμα και πάλι πίσω για τον κ. Μπάκα και την εισήγηση του για το περιοδικό Acro. Η αίθουσα ήταν κατάμεστη με όρθιους και καθιστούς και όσο περνούσε η ώρα, έρχονταν και άλλοι. Μας μίλησε απλά και με πολύ ειλικρίνεια για το εγχείρημα του acro. Μας παρουσίασε την ιστορία πίσω από τα τεύχη και το πραγματικό του «βίτσιο». Να φτιάξει το acro, σαν σχολείο. Μαζί με τον αυλόγυρο, γιατί μαθαίνεις καλύτερα όταν παίζεις. Ήταν μια υπέροχη εισήγηση, για ένα περιοδικό, που αγάπησα όντας ακόμα σπουδάστρια και αγαπώ μέχρι και σήμερα.

Μετά κατεβήκαμε κάτω στην Ceremonial hall και παρακολουθήσαμε την εισήγηση της κ. Μαρίας Νικόλα, σχετικά με την τέχνη της αφίσας, της διαμαρτυρίας. Ακόμα μια υπέροχη παρουσίαση, με απίστευτο υλικό, το οποίο δεν προλαβαίναμε να φωτογραφίζουμε και να απολαμβάνουμε. Το σαββατοκύριακο θα ανεβάσω πολύ υλικό φωτογραφικό. Για την ώρα θα περιοριστώ στα παραδείγματα, που με καθήλωσαν.
Για να μπορέσουμε να προλάβουμε το πρόγραμμα, στριμώχτηκε στο μεσημεριανό διάλειμμα η κ. Βαγγελιώ Τζανετάτου, την οποία περίμενα να παρακολουθήσω με πολύ ενδιαφέρον. Μια πολύ καλά οργανωμένη παρουσίαση, με πλούσιο οπτικό υλικό, για τη βιβλιοδεσία, ένα τομέα με εξαιρετικό ενδιαφέρον και ελάχιστες αναφορές.
Και πάλι τρέξαμε για ένα πολύ μικρό διάλειμμα φαγητού και κρυφοκοιτάζαμε και το design game, που γινόταν στο γυμναστήριο με τον Blokland. Μα πόσα κομμάτια να γίνει κάποιος για να τα παρακολουθήσει όλα; Ωραία ήταν! Ελπίζουμε να μας δεχθούν, να παίξουμε το Σάββατο!
Και πάλι τρέξαμε να πιάσουμε καλές θέσεις στην Ceremonial hall, για να παρακολουθήσουμε την εισήγηση της κ. Γιάγκου, για την προώθηση των ελληνικών προϊόντων αλλά και για την εισήγηση του κ. John Langdon. Ο κ. Langdon είναι διάσημος για τα καρκινικά λογότυπα και πραγματικά μας αφόπλισε με την αμεσότητα, το χιούμορ και την απλότητα του! Μέχρι και φωτογραφία του ως μωρό μας έδειξε! Έχω φωτογραφήσει ότι μας έδειξε. Για την ώρα ανεβάζω ένα μικρό δείγμα για να μπείτε καλύτερα στο κλίμα.
Μετά το διάλειμμα επανήρθαμε για να παρακολουθήσουμε την εισήγηση του κ. Τσέβη, σχετικά με τα φωτογραφικά μωσαϊκά. Κατάφερε και πάλι και μας συγκίνησε με την αναφορά στους ASCII artists, αλλά σαφώς μας γοήτευσε με τα άπειρα παραδείγματα των μωσαϊκών. Την σκυτάλη πήρε ο κ. Αρβανίτης, που μας έδειξε ότι γραφιστική δεν είναι μόνο να πουλάμε, αλλά και να επικοινωνούμε. Ανέβασε του τόνους, λέγοντας φωναχτά κάποιες μεγάλες αλήθειες. Θα ήθελα να υπάρχει δυνατότητα διαλόγου όμως. Θα ήταν πραγματικά πολύ ενδιαφέρον.
Και τέλος ο κ. Akiem Helmling για τους Underware, ήταν ο πρώτος ομιλητής, που καταχειροκροτήθηκε στην μέση της ομιλίας του, καθώς μας άφησε άφωνους με ένα α, που άλλαζε μορφή ανάλογα με το τι άκουγε, με βιβλία για σάουνα και πώς να τα διαβάσετε, με sexy γραμματοσειρές, με το type radio και το project sweet 16teen! Χείμαρρος. Δεν θέλαμε να τελειώσει.
Μια πολύ γεμάτη μέρα, με παρουσιάσεις και εισηγήσεις που άξιζαν όλο το τρέξιμο. Ανταποκριτές μου ανέφεραν ότι και αυτά που έχασα ήταν απλά υπέροχα αλλά τι να κάνουμε… Περιμένουμε το αύριο για να αναπληρώσουμε!

Παρασκευή 22 Ιουνίου 2007

3ο Παγκόσμιο Συνέδριο Τυπογραφίας και Οπτικής Επικοινωνίας – Ημέρα 3η

Αφήσαμε πίσω μας, δύο πολύ δημιουργικές ημέρες, για να περάσουμε δυναμικά στο κυρίως πρόγραμμα του Συνεδρίου. Ομολογώ ότι σήμερα, δεν πήγα στους εναρκτήριους χαιρετισμούς επισήμων, πολιτικών και φορέων. Γενικά δεν τα πάω και πολύ καλά με αυτά και ειδικά τώρα, που άρχισε ελαφρά να μυρίζει κάλπη. Εκμεταλλεύτηκα την ευκαιρία για μια γρήγορη επίσκεψη σε Παπασωτηρίου, μήπως και καταφέρω και βρω βιβλιογραφία για την καλλιτεχνική βιβλιοδεσία.
Έφτασα στο Πανεπιστήμιο κατά τις 11:00, για το διάλειμμα του καφέ. Κατέβηκα στο γυμναστήριο, που μας έχει παραχωρήσει το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, για να περνάμε τον ελεύθερο χρόνο μας και περίμενα να το βρω άδειο! Μα τι έκπληξη! Όχι απλά ήταν κατάμεστο αλλά είχαν έρθει και όλοι οι εκθέτες της έκθεσης «Προϊόντα και Υπηρεσίες». Η ουρά για τον καφέ φαινόταν ατελείωτη και εγώ έβρισκα παντού γνώριμα πρόσωπα! Ενημερώθηκα από τους τολμηρούς, που είχαν έρθει από το πρωί, ότι δεν είχα χάσει κάτι σημαντικό και για τις αλλαγές στο πρόγραμμα.
Ξαναμπήκαμε στο Αμφιθέατρο Τελετών, στις 11:30 για να παρακολουθήσουμε την εισήγηση του κ. Στέργιου Δελιαλή. Τι να γράψω και να μην φανεί λίγο; Ο τίτλος νομίζω τα λέει όλα. «Because Helvetica is the perfume of the city». 4 σημεία. 1ο Τι παράγει η Ελβετία. 2ο Κινηματογράφος. 3ο Κόκκινο. 4ο Πόλη. Εισήγηση – έμπνευση.
Με πολύ κουράγιο και θάρρος συνέχισε ο κ. Μανόλης Σαββίδης, ο οποίος έστω και διστακτικά, έκανε μια απολαυστική εισήγηση για το πως μπορεί να είναι κάποιος Έλληνας. Τυπογραφικά. Απίστευτα παραδείγματα και τρανταχτά γέλια, ειδικά στο σημείο «2004: We are the champions» με αρχαιοελληνική γραφή! Τι να πρωτογράψω. Εγώ προσωπικά στάθηκα ιδιαίτερα στις cult ψησταριές Λεωνίδας και στο Caesar’s Palace. Προσπάθησα να φωτογραφίσω για να μοιραστώ.
Μια εκτενή ιστορική αναδρομή στην ιστορία της τυπογραφίας στην Κύπρο, έκανε ο κ. Ανδρέας Σοφοκλέους και μετά ακολούθησε το διάλειμμα για μεσημεριανό. Λαοθάλασσα το γυμναστήριο και όλοι ενθουσιασμένοι από τις εκθέσεις (ξέχασα να αναφέρω και την πολλά αναμενόμενη «Αποφθέγματα») και τις εισηγήσεις.
Εκμεταλλευτήκαμε το μεγάλο διάλειμμα και επισκεφτήκαμε το περίπτερο από τα χαρτιά Περράκης. Ειδικά για εμάς, έγινε μια πλήρης παρουσίαση των καταπληκτικών χαρτιών, καθημερινών και ειδικών! Προμηθευτήκαμε τα μοναδικά δειγματολόγια χαρτιού και εγώ από την χαρά μου στην θέα της μαύρης διαφάνειας subtil και του ασορτί φακέλου, έκανα απίστευτες δηλώσεις! Νομίζω ότι οι δηλώσεις μου, θα τους στιγματίσουν για πάντα.
Συνεχίσαμε με την κ. Λεώνη Βιδάλη και το τμήμα Γραφικών Τεχνών της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας. Τα παιδιά έκαναν εξαιρετική δουλειά για την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης και τον Εγγονόπουλο. Η παρουσίαση ήταν τόσο συμπυκνωμένη για να δούμε όλες τις εργασίες, που δεν προλαβαίναμε να φωτογραφίζουμε. Με χαρά είδα ότι όποιος θέλει να μελετήσει περισσότερο, τα δημιουργήματα των παιδιών, μπορεί στο Γαλλικό Ινστιτούτο.
Συνέχισαν οι κ.κ.
Guy Hutsebaut, Fred Smeijers με την παρουσίαση του Μουσείου Plantin-Moretus, που μπήκε στον κατάλογο Ιστορικής Κληρονομιάς της UNESCO ως το μοναδικό τέτοιο, με τη μεγαλύτερη και σημαντικότερη τυπογραφική συλλογή, η οποία προέρχεται από πρωτότυπο υλικό της φίρμας που ίδρυσε ο Christopher Plantin τον 16ο αιώνα και που διατηρήθηκε ως το 1800 περίπου. Λεπτομερής παρουσίαση με μοναδικό οπτικό υλικό.
Ακολούθησε η παρουσίαση του κ. Αλέξανδρου Κουρή, για το Destination branding ή πώς να προωθήσετε τον τουρισμό μιας χώρας. Συγκεκριμένα της Ελλάδας. Είπε κάτι, που έκανε κλικ μέσα μου, αλλά θα το αναλύσω σε άλλο Post.
Τρέξαμε για ένα γρήγορο διάλειμμα και συνεχίσαμε με την ομιλία του διακεκριμένου προσώπου, που για φέτος ήταν ο κ.
Peter Karow. Αφοπλιστικό χιούμορ και αμεσότητα. Απλός και άνετος με τα δεδομένα, που ήταν αρκετά ωστόσο τα παρουσίαζε με εξαιρετική ευκολία.
Αναμένουμε με μεγάλη αγωνία τη δεύτερη μέρα του συνεδρίου όπου θα πρέπει να τρέχουμε πάνω κάτω για να τα προλάβουμε όλα!

Πέμπτη 21 Ιουνίου 2007

3ο Παγκόσμιο Συνέδριο Τυπογραφίας και Οπτικής Επικοινωνίας - Workshops Μέρα 2η

Το κείμενο που ακολουθεί είναι αναδημοσίευση από το http://mafaldaq.blogspot.com/και αναφέρεται στο πολύ σημαντικό συνέδριο που γίνεται στη Θεσσαλονίκη σχετικά με την Τυπογραφία και την Οπτική Επικοινωνία

Και σήμερα καταφέραμε και ολοκληρώσαμε το βιβλίο-σημειωματάριο! Ξεκινήσαμε πρωί – πρωί, χαλαρά, να κουβεντιάζουμε τις απορίες της προηγούμενης ημέρας। Συνταγές για κόλλες, βαφές υλικών, διαδικασία και άλλα πολλά। Όταν άρχισαν να καταφτάνουν και οι πιο αργοπορημένοι, αρχίσαμε την επεξεργασία της δερμάτινης ράχης। Σταδιακά περάσαμε στη προετοιμασία του εξώφυλλου και μοιραία ήρθε και στιγμή για την ραφή! Μάταια η κ। Τζανετάτου, προσπαθούσε να μας δείξει αργά-αργά, πως δένεις ταυτόχρονα δερμάτινη ράχη, δεκαεξασέλιδα και εξώφυλλο, χωρίς να μας αγχώσει. Όταν ήρθε η ώρα να πιάσουμε και εμείς βελόνα και κλωστή, επικράτησε η απόλυτη απελπισία! Δύσκολη διαδικασία! Και πάλι εύγε στην κ. Τζανετάτου, για την απίστευτη υπομονή της.


Καταφέραμε όμως και ολοκληρώσαμε το βιβλίο-σημειωματάριο! Και έχω και μικρό διαγωνισμό! Αναμένω εντυπώσεις καθώς και σχόλια για το ποιο πιστεύετε ότι είναι το πιο όμορφο! Όσοι με γνωρίζουν καλά, μπορούν να εντοπίσουν και ποιο είναι δικό μου!

Εκτός από τον διαγωνισμό, έχω καταφέρει να φωτογραφίσω πολλές δημιουργικές στιγμές. Ελπίζω να μπορούν να μεταφέρουν το κλίμα, που επικρατούσε.

Τυπογραφείον

Οι άξιοι ανταποκριτές μου, με διαβεβαίωσαν ότι ήταν μια πολύ δημιουργική ημέρα, με πολύ κουβέντα και πολλά τυπώματα. Στο μεσημεριανό διάλειμμα, ξεκινήσαμε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση σχετικά με την εκπαίδευση πελατών και τον εκφυλισμό των διαφημιστικών εταιριών. Η κουβέντα θα συνεχιζόταν και στο εργαστήριο και πολύ θα ήθελα να έχω μια ανταπόκριση, αλλά δεν πρόλαβα κάποιον στο κλείσιμο της ημέρας. Να ευχαριστήσουμε για τα πανέμορφα μπλοκάκια, που ήταν μια πρωτοβουλία των υπεύθυνων, αυτού του εργαστηρίου.

Καλλιγραφία – Σχεδιασμός Γραμματοσειράς

Για ακόμα μια μέρα, δεν συναντήσαμε τους συμμετέχοντες από αυτά τα δυο εργαστήρια. Έμαθα όμως ότι στο σχεδιασμό γραμματοσειράς ήταν και ο κ. Γεράσιμος Λεωνίδας. Για όσους δεν κατάφεραν να τους γνωρίσουν συνιστώ το future workshop, στην Πέμπτη στις 21:00. Δήλωση συμμετοχής στην γραμματεία του συνεδρίου, άμεσα, γιατί υπάρχει όριο συμμετεχόντων και μπορεί να μην προλάβετε!

Τετάρτη 20 Ιουνίου 2007

3ο Παγκόσμιο Συνέδριο Τυπογραφίας και Οπτικής Επικοινωνίας

Το κείμενο που ακολουθεί είναι αναδημοσίευση από το http://mafaldaq.blogspot.com/
και αναφέρεται στο πολύ σημαντικό συνέδριο που γίνεται στη Θεσσαλονίκη σχετικά με την Τυπογραφία και την Οπτική Επικοινωνία.


Τυπογραφίας και Οπτικής Επικοινωνίας - Workshops Μέρα 1η

Το πολυαναμενόμενο Συνέδριο είναι πλέον γεγονός! Και για να μην μένουν παραπονεμένοι φίλοι, συνάδερφοι και μαθητές, θα γράφω κάθε μέρα μια μικρή αναφορά για να ενημερώνω και αυτούς, που για διάφορους λόγους δεν μπόρεσαν να συμμετέχουν।

Εργαστήρια

Στα πλαίσια του συνεδρίου γίνονται 4 εργαστήρια – workshops, από τα οποία οι σύνεδροι, μπορούν να διαλέξουν μόνο ένα για να συμμετέχουν। Το εργαστήριο της καλλιγραφίας και του σχεδιασμού γραμματοσειράς, το είχα καλύψει με τα σεμινάρια που έγιναν προ συνεδρίου. Έτσι έπρεπε να διαλέξω ανάμεσα στο Τυπογραφείον και την καλλιτεχνική Βιβλιοδεσία. Αφού διασφάλισα ότι άξιοι ανταποκριτές, θα καλύψουν το Τυπογραφείο, δήλωσα τον εαυτό μου, στο εργαστήρι της καλλιτεχνικής βιβλιοδεσίας. Ήθελα να το παρακολουθήσω από το 1ο Συνέδριο και επειδή δεν το είχα καταφέρει, μου είχε μείνει απωθημένο.

Καλλιτεχνική Βιβλιοδεσία

Το εργαστήριο συντόνιζε η κ. Ευαγγελία Τζανετάτου, η οποία μας ενημέρωσε ότι σε αυτές τις δύο ημέρες, θα προσπαθούσαμε να «δέσουμε» ένα βιβλίο, με μαλακή βιβλιοδεσία τύπου Langstichheftung, με επιμηκή ραφή και κόμπους. Πρόκειται για γερμανικές μεσαιωνικές κατασκευές, που επανεμφανίζονται στην Ιταλία κατά την περίοδο της Αναγέννησης. Συνήθως πρόκειται για λευκά φύλλα για διάφορες εφαρμογές!
Το δείγμα, μας ενθουσίασε। Και ξεκινήσαμε να φτιάχνουμε σιγά-σιγά και το δικό μας. Βέβαια, λίγο η απειρία όλων μας, λίγο το γεγονός ότι ήμασταν πολλοί, δημιουργήσαμε μια χαοτική κατάσταση στον χώρο! Η κ. Τζανετάτου, πάλευε να μας προλαβαίνει από το να κάνουμε λάθη από απειρία και βιασύνη, αλλά το χαρούμενο πλήθος, φαινόταν αχαλίνωτο! Πάντως θαύμασα την υπομονή της και κυρίως την ανάγκη της για τελειότητα παρά τις όποιες αντίξοες συνθήκες. Τελικά καταφέραμε, να λιάνουμε τα φύλλα, να περάσουμε πρώτο στρώμα κόλλας και δεύτερο στρώμα κόλλας διακοσμητικής, να φιλοτεχνήσουμε πολλά εξώφυλλα και να βάψουμε τα δέρματα της ράχης! Αύριο αναμένεται να ολοκληρώσουμε το «βιβλίο» μας, με το ράψιμο του! Ανυπομονώ να το δω ολοκληρωμένο! Θα προσπαθήσω να φωτογραφήσω το αρχικό δείγμα και τα καλύτερα παρα-δείγματα!

Τυπογραφείον

Εγώ σκαστά περνούσα πριν από κάθε διάλειμμα, για να δω τι κάνουν! Και οι ανταποκριτές μου, με διαβεβαίωσαν ότι ήταν ένα πολύ ενδιαφέρον εργαστήρι, όπου τύπωσαν μπλουζάκια, υφάσματα, κορδόνια από τσαντάκια (έλεος…) και είδαν πολλά ενδιαφέροντα। Μίλησαν για την σχέση γραφίστα – τυπογράφου, που παραμένει μια σχέση λατρείας και μίσους και για άλλα πολύ χρήσιμα! Έπιασαν χαρτιά και συζήτησαν για τις δυνατότητες τους. Πολύ θα ήθελα να είμαι και εκεί αλλά ήταν αδύνατο!

Καλλιγραφία – Σχεδιασμός Γραμματοσειράς

Πρόσεξα ότι στα διαλείμματα, δεν εμφανίζονταν οι συμμετέχοντες από αυτά τα δυο εργαστήρια. Και μπορώ να πω από προσωπική πείρα, ότι μου φάνηκε απόλυτα φυσιολογικό. Γιατί οι μεν με τον κ. Μιχάλη Σέμογλου και οι δε με τις κ. Εύα Μασσούρα και κ. Ειρήνη Βλάχου, δεν θα ένιωθαν καν την ανάγκη να βγουν από την αίθουσα. Όποιος δεν έχει πάει, απλά έχει χάσει. Δεν κατάφερα να ανακαλύψω αν ήταν στο σχεδιασμό γραμματοσειράς και ο κ. Γεράσιμος Λεωνίδας, για να σιγουρευτώ ότι όλοι θα παραμείνουν εκεί μέχρι το βράδυ. Αύριο με περισσότερα νέα!
Περισσότερες πληροφορίες:
http://www.ictvc.org/

Σεμινάριο: "Προστασία έντυπου και ψηφιακού υλικού"

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ

Βασικές Αρχές Προστασίας Υλικού Βιβλιοθηκών




Από τις 11 έως τις 15 Ιουνίου 2007 πραγματοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Επιμόρφωσης του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης το σεμινάριο επιμόρφωσης με τίτλο: «Βασικές αρχές προστασίας υλικού βιβλιοθηκών» στο κτήριο του ΙΝΕΠ στην οδό Πειραιώς 211. Το σεμινάριο ήταν δομημένο σε τρεις άξονες: α) Βασικές αρχές προληπτικής και επεμβατικής συντήρησης υλικού βιβλιοθηκών, β) Διατήρηση φωτογραφικών συλλογών στις βιβλιοθήκες και γ) Καλλιτεχνική βιβλιοδεσία. Παράλληλα, πραγματοποιήθηκαν και δύο επισκέψεις: στο τμήμα Συντήρησης της Βιβλιοθήκης της Βουλής στο πρώην Δημόσιο Καπνεργοστάσιο και στο τμήμα Φωτογραφικών Αρχείων του Ελληνικού και Λογοτεχνικού Ιστορικού Αρχείου. Οι συμμετέχοντες του σεμιναρίου ήταν 15, προερχόμενοι τόσο από την Αττική (Βιβλιοθήκη Βουλής, Εθνική Βιβλιοθήκη, Δημοτική Πινακοθήκη), όσο και από την επαρχία (Ρόδος, Ιωάννινα, Ναύπακτος, Ηράκλειο).

Δευτέρα 11/6/2007: Η εισηγήτρια Νίκη Πετράκη, συντηρήτρια βιβλίου και αρχειακού υλικού της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ρέθυμνο, αναφέρθηκε διεξοδικά στις βασικές αρχές προληπτικής και επεμβατικής συντήρησης υλικού βιβλιοθηκών. Πιο συγκεκριμένα, προχώρησε σε μια ιστορική αναδρομή της ιστορίας της γραφής και των επιμέρους υλικών που αυτή αποτυπωνόταν στο πέρασμα των αιώνων: πάπυρος, περγαμηνή, ξύλο, δέρμα χαρτί. Επίσης, η εισηγήτρια ανέλυσε τα διάφορα είδη μελανιών που χρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνται στην αποτύπωση της γραφής κυρίως στο χαρτί. Ασφαλώς το μεγαλύτερο μέρος της εισήγησης επικεντρώθηκε στο χαρτί και στα μελάνια.
Προσδιόρισε δύο τύπους μελανιών: τα μαύρα μελάνια και τα φερογαλλικά μελάνια. Τα μαύρα μελάνια, προερχόμενα από άνθρακα (αιθάλη) είναι περισσότερο σταθερά και σε γενικές γραμμές δεν επηρεάζουν το χαρτί. Τρεις είναι οι κύριοι παράγοντες που επιδρούν στη ζωή των μελανιών και εν τέλει οδηγούν στην καταστροφή τους: α) το φως, β) οι ατμοσφαιρικοί ρύπου και, γ) η υγρασία. Αντίστοιχα στο χαρτί οι κύριοι επιβαρυντικοί παράγοντες πέρα από τους τρεις που αναφέρθηκαν για τα μελάνια είναι, επίσης, τα έντομα, οι μύκητες και οι διάφοροι μικροοργανισμοί. Για παράδειγμα η υγρασία επιδρά στο χαρτί προκαλώντας αρχικά μια όξυνση, μέσω της οποίας προκαλείται μια χημική ένωση, γνωστή ως υδρόλυση με επακόλουθο τη μερική ή ολική καταστροφή του χαρτιού.

Τρίτη 12/6/2007: Πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στο τμήμα Συντήρησης της Βιβλιοθήκης της Βουλής. Εκεί, η προϊσταμένη του Τμήματος μαζί με το προσωπικό, αφού μας εξήγησαν τους στόχους του τμήματος, προχώρησαν σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα επίδειξη αποκατάστασης και συντήρησης ενός τόμου εφημερίδας. Στη συνέχεια ακολούθησε ξενάγηση στα υπόλοιπα τμήματα της βιβλιοθήκης με ιδιαίτερη έμφαση στο τμήμα της Μικροφωτογράφης, στο τμήμα του Ημερήσιου και Περιοδικού Τύπου καθώς και στο τμήμα των Ιδιωτικών Συλλογών, όπου τα μέλη του σεμιναρίου είδαν στην πράξη πως προστατεύεται το υλικό της βιβλιοθήκης (χρήση διαφανειών, αντιόξεινα κουτιά, αρχειακές ταινίες ασφαλείας, συνθήκες θερμοκρασίας κλπ.).
Με την επιστροφή στο κτήριο του ΙΝΕΠ, η κυρία Πετράκη, παρουσίασε διάφορα υλικά προστασίας, όπως αρχειακές ταινίες, αντιόξεινα κουτιά, υφάσματα βιβλιοδεσίας, πολυεστερικούς φακέλους κλπ. Η δεύτερη ημέρα έκλεισε με την παρουσίαση του αποδεκτού τρόπου απεντόμωσης του υλικού με τη χρήση ουδέτερων αερίων. Αυτός συνίσταται σε γενικές γραμμές στα εξής: Όλο το υλικό το οποίο έχει προσβληθεί μεταφέρεται σε ράφια, όπου καλύπτεται από διάφανες σακούλες. Με ειδική συσκευή αφαιρείται ο αέρας (οξυγόνο) και στη συνέχεια διοχετεύεται στο εσωτερικό άζωτο (υλικό μη τοξικό). Στις σακούλες παραμένει το υλικό για περίπου 20 ημέρες και στη συνέχεια μεταφέρεται στο τμήμα συντήρησης για την τελική αποκατάσταση.

Τετάρτη 13/6/2007: Η εισηγήτρια Βασιλική Χατζηγεωργίου, υπεύθυνη του Φωτογραφικού Αρχείου του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου (ΕΛΙΑ), παρουσίασε τους τρόπους διατήρησης των φωτογραφικών συλλογών στις βιβλιοθήκες. Η εισήγηση ξεκίνησε από μια αναλυτική ιστορική αναδρομή στην τεχνική της φωτογραφίας, την εξέλιξη του μέσου από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι τις μέρες μας και παρουσίασε τυπικά δείγματα φωτογραφιών και φωτογραφικών τεχνικών του 19ου που απαντώται σήμερα στα ελληνικά Αρχεία. Με βάση τα υλικά που χρησιμοποιούνται καθόρισε τις τεχνικές παραμέτρους για την αναγνώριση των διαφόρων φωτογραφικών τεχνικών.
Στη συνέχεια παρουσιάστηκαν οι παράγοντες που επιβαρύνουν τη διατήρηση των φωτογραφικών αρχείων. Ως τέτοια προσδιορίστηκαν οι χώροι φύλαξης, η επίπλωση, η υγρασία και οι αυξομείωση της θερμοκρασία. Η κα Χατζηγεωργίου, παρουσίασε αναλυτικά το φωτογραφικό αρχείο του ΕΛΙΑ και επικεντρώθηκε τόσο στην πολιτική προσκτήσεων, όσο και στις σωστικές επεμβάσεις, τους τρόπους ταξινόμησης, φύλαξης και διάθεσης που ακολουθεί το ΕΛΙΑ. Αναλύθηκε επίσης και το κύριο πρότυπο καταλογογράφησης φωτογραφικών συλλογών το SEPIADES, το οποίο αποτελεί ανάπτυξη της European Commission on Preservation and Access (http://www.knaw.nl/ecpa/).

Πέμπτη 14/6/2007: Η εισήγηση με θέμα «Καλλιτεχνική Βιβλιοδεσία» έγινε από τον κο Διονύση Βαλάση, επίκουρο καθηγητή του τμήματος Βιβλιοθηκονομίας του ΤΕΙ-Αθήνας. Ο εισηγητής, αφού πραγματοποίησε μια σύντομη ιστορική αναδρομή στην ιστορία της γραφής, της τυπογραφίας και της βιβλιοδεσίας, παρουσίασε δείγματα καλλιτεχνικής βιβλιοδεσίας και εξήγησε σε θεωρητικό επίπεδο αρχικά τον τρόπο βιβλιοδεσίας. Στη συνέχεια, σε ένα μικρό «βιβλιοδετείο» που είχε συνθέσει ο κος Βαλάσης, προχωρήσαμε σε μια εξαιρετικά διαφωτιστική άσκηση «ραψίματος» ενός βιβλίου. Η ιδιαίτερη μεταδοτικότητα του κου Βαλάση και η χρήση σύγχρονων οπτικοακουστιών μέσων έδωσε σε όλα τα μέλη του σεμιναρίου πειστικές απαντήσεις για την καταλυτική επίδραση της τεχνικής της βιβλιοδεσίας στη διατήρηση και συντήρηση του έντυπου υλικού των βιβλιοθηκών. Η τέταρτη ημέρα του σεμιναρίου έκλεισε με την διδασκαλία τρόπων κατασκευής χειροποίητων αντιόξεινων φακέλων προστασίας διαφόρων τύπου υλικού.

Παρασκευή 15/6/2007: Η τελευταία ημέρα του σεμιναρίου πραγματοποιήθηκε στις εγκαταστάσεις του ΕΛΙΑ στο κέντρο της Αθήνας. Εκεί αφού ξεναγηθήκαμε στο αρχειακό υλικού του ΕΛΙΑ, η εισηγήτρια Βασιλική Χατζηγεωργίου, μας εξήγησε την τεχνική με την οποία αντιμετωπίζουμε ένα φωτογραφικό αρχείο. Με την καθοδήγησή της πειραματιστήκαμε στην αρίθμηση, καταγραφή και, όπου ήταν δυνατόν, ταύτιση των φωτογραφιών ενός φωτογραφικού αρχείου.
Το υπόλοιπο προσωπικό του ΕΛΙΑ μας παρουσίασε τρόπους συντήρησης φωτογραφικού αρχείου (καθαρισμός αρνητικών, αποκατάσταση mirroring σε εικόνες κλπ.) καθώς και τρόπους φύλαξης και συντήρησης αυτών.
Τέλος, πραγματοποιήθηκε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση σχετικά με τα αρχεία στην ψηφιακή εποχή, τα κριτήρια επιλογής υλικού προς ψηφιοποίηση, τις τεχνολογικές δυνατότητες, το κόστος της ψηφιοποίησης κλπ.

Κλείνοντας αυτόν τον απολογισμό, κρίνουμε πως το σεμινάριο επιμόρφωσης υπήρξε αρκετά διαφωτιστικό και χρήσιμο για τους συμμετέχοντες. Επίσης, ως ικανοποιητικό κρίνεται και το επίπεδο οργάνωσης του σεμιναρίου (κτηριακές εγκαταστάσεις, υλικό που διανεμήθηκε, αρτιότητα των εισηγητών κλπ.). Μια παρατήρηση που μπορεί να διατυπωθεί εδράζεται στο γεγονός πως χρειάζονται κι άλλα τέτοιου τύπου σεμινάρια επιμόρφωσης με περισσότερο, όμως, βάθος εξειδίκευσης.