ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΒΙΒΛΙΑ 18

Luis Sepúlveda,Ένας γέρος που διάβαζε ιστορίες αγάπης, μετάφραση Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδόσεις opera, Αθήνα 2005, 135 σ.


Βιβλίο γραμμένο στην Γιουγκοσλαβία και την Γερμανία τις χρονιές 1987 και 1988 από τον Χιλιανό συγγραφέα Λουίς Σεπουλβέδα καταδικασμένο για προδοσία από το στρατοκρατικό καθεστώς της πατρίδας του, κυκλοφόρησε το 1993 και είναι το πρώτο του βιβλίο. Διαβασμένο πλατιά, πολυμεταφρασμένο σε μια πληθώρα γλωσσών και βραβευμένο κατ’ επανάληψη είναι ένα οικολογικό μυθιστόρημα βασισμένο σε προσωπικές εμπειρίες.
Στο πρόσωπο του Αντόνιο Χοσέ Μπολίβαρ Προάνιο βρίσκεται εκείνο το είδος των ανθρώπων που ενώ εντάσσονται -έστω και χαλαρά- στο κοπάδι που ανήκουν, την κοινωνία των ‘πολιτισμένων’ λευκών, την ίδια ώρα είναι σε θέση να καταλαβαίνουν και άλλους κόσμους και αποδέχονται την σοφή ισορροπία του φυσικού περιβάλλοντος. Ο Αντόνιο αντιλαμβάνεται και αποκρυπτογραφεί την Φύση, τον παλλόμενο κόσμο που περιλαμβάνει, σαν τους ινδιάνους της φυλής Σουάρ που ζουν στα δάση του Αμαζονίου και που τον άφησαν να ζήσει μαζί τους σαν δικός τους χωρίς να είναι δικός τους, και να μάθει τους τρόπους τους. Γνωρίζει ανάγνωση, διαβάζει αργά, συλλαβίζοντας ξανά και ξανά έως ότου δαμάσει τις λέξεις, τις προτάσεις, τις παραγράφους, τις σελίδες, ολόκληρα βιβλία. Για να αποφασίσει ποια βιβλία ήταν του γούστου του επισκέφθηκε ένα σχολείο, όπου πήρε μεν «απαντήσεις για κάποια θέματα, αλλά γέμισε αμφιβολίες για κάποια άλλα». Μετά από αυτό αποφάσισε ότι τα βιβλία που επιθυμούσε να διαβάζει κατά αποκλειστικότητα και τον εφοδίαζε ο οδοντογιατρός δόκτωρ Ρουμπικούντο Λοατσαμίν ήταν τα βιβλία αγάπης, λυπητερά, μέχρι δακρύων, «με ανθρώπους που αγαπιούνται αληθινά» «όπως κανείς δεν έχει αγαπηθεί ποτέ» και «υποφέρουν αβάσταχτα». Το τέλος των ιστοριών αγάπης, μετά τις πολλές δοκιμασίες και στεναχώριες, ο Αντόνιο το θέλει ευτυχισμένο. Γραφή, όμως, δεν κατέχει. Ίσως λίγο ξέρει να χαράζει το όνομά του.
Ένας γκρίνγκο κυνηγός ασυλλόγιστα ξεκληρίζει έναν αρσενικό οσελότο, τα πέντε μικρά (αιλουροειδές) και τραυματίζει το θηλυκό που με τη σειρά του τον σκοτώνει. Ξεκινά μια περιπέτεια καταδίωξης, πυροδοτημένη από έναν κυνηγό που δεν κυνηγά με τους κανόνες της Φύσης αλλά χωρίς όρους και έλεος, ό,τι νάναι, ό,τι βρει. Το αιλουροειδές επιτίθεται και σε άλλους και ο Δήμαρχος συγκροτεί ομάδα για να κυνηγήσει το ζώο, περιλαμβάνοντας τον Αντόνιο. Μετά από διάφορες αστοχίες, τον αφήνουν μόνο να αντιμετωπίσει το ζώο. Εκείνος προσπαθεί να ερμηνεύσει την συμπεριφορά του, φέρνει στο μυαλό κάθε εμπειρία πάλης και αντιπαράθεσης. Η αναμεταξύ τους τελική όλο αγωνία αναμέτρηση καταλήγει στον θάνατο της «γάτας» μα αμέσως μετά, ο Αντόνιο πετά το όπλο του, το «σιδερένιο θηρίο», βγάζει την τεχνητή του οδοντοστοιχία (σημάδι ότι δεν θέλει να μιλήσει με κανέναν και προτιμά να απομονωθεί), κατηγορεί τον άμυαλο γκρίνγκο, τον αρχομανή δήμαρχο και όσους επεμβαίνουν καταστροφικά στον Αμαζόνιο και επιστρέφει στα βιβλία του «που μιλούσαν γι’ αγάπη με λέξεις τόσο όμορφες, ώστε κάπου κάπου, τον έκαναν να λησμονεί τη βαρβαρότητα των ανθρώπων». Εδώ, με τούτα λόγια κλείνει το βιβλίο. Μην νομίσετε ότι σας κλέβω το τέλος που στο κάτω κάτω είναι προβλέψιμο γιατί όλο είναι τόσο γλυκογραμμένο βιβλίο (όπως και τα άλλα του) που αξίζει για την διαδρομή του.

Έτσι μερικά πράγματα είναι πιο ζωντανά και πιο όμορφα στην λογοτεχνία από ό,τι στην αληθινή ζωή. Η λογοτεχνία μας δίνει το δικαίωμα στην αυταπάτη, προσφέρει το περιθώριο της διατύπωσης μιας ιδεατής κατάστασης, ανοίγει χαραμάδες προς την ελπίδα για το καλύτερο τέλος, αν όχι την ουτοπία Ένα καταφύγιο αρκεί να συλλαβίζεις. Ίσως αυτό να είναι η μεγαλύτερη κατάκτηση του πολιτισμένου κόσμου (μεγάλες κουβέντες!) που όλα τα άλλα τα ισοπεδώνει στο όνομα ενός συγκεκριμένου τύπου προόδου και μιας μονόδρομης εξέλιξης.