ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΒΙΒΛΙΑ 44

Ένα εισαγόμενο βιβλίο για βιβλία


Dany Laferrière, Je suis un écrivain japonais [=Είμαι ένας Ιάπωνας συγγραφέας], μυθιστόρημα, εκδόσεις Boréal, Κεμπέκ Καναδάς 2008, 263 σ.

Στο αεροδρόμιο του Κεμπέκ με τα τελευταία αναπάντεχα τριάντα καναδέζικα δολάρια στην τσέπη που είχα υπολογίσει για την μεταφορά από το ξενοδοχείο. Δεν χρειάστηκαν όμως, γιατί είχε προβλεφθεί η μετακίνηση. Ευκαιρία να επενδύσω σε ένα βιβλίο. Οι επιλογές που προσφέρονται είναι βατές. Εφημερίδες και περιοδικά υπάρχουν πολλά περισσότερα, πιάνουν σχεδόν το σύνολο του τοίχου. Μπορώ να κοιτάξω όλους τους τίτλους, είναι στα γαλλικά, και να ξεφυλλίσω όλα τα βιβλία· δεν ξεπερνούν τα εξήντα και από αυτά, τα δέκα είναι του Κοέλο που βρίσκεται παντού σε διάφορες γλώσσες, με διάφορα εξώφυλλα. Διεθνής, διαπλανητικός, καταδιωκτικός. Σκουντουφλάω με τους άλλους που ψηλαφούν τα βιβλία στον περιορισμένο χώρο. Εντοπίζω δυο βιβλία που αναφέρουν στον τίτλο τους λέξεις που συνδέονται με βιβλία (Le livre des jours [=Το βιβλίο των ημερών] που διαδραματίζεται στην Νέα Υόρκη και αυτό εδώ). Θα ήθελα να τα πάρω και τα δυο αλλά δεν γίνεται. Θα πρέπει να διαλέξω. Ρωτάω τον νεαρό στο ταμείο αν τα ξέρει για να έχει γνώμη. Σηκώνει τους ώμους, μα χωρίς αδιαφορία. Μάλλον θα ήθελε να είναι σε θέση να απαντήσει. Πρέπει να αποφασίσω από μόνη μου. Στέκομαι ακίνητη να τα φυλλομετρήσω και τώρα οι άλλοι πέφτουν πάνω μου. Τα κοιτάζω, τα ψάχνω, τα μυρίζω –το χαρτί έχει σαφώς διαφορετική μυρωδιά. Εδώ βαραίνει περισσότερο το βιβλίο αντικείμενο, λίγες σκόρπιες λέξεις περνάνε, ναι, μπορώ να διαβάσω τούτο πιο καλά από το άλλο. Ανακουφισμένη που αποφάσισα, πλησιάζω το ταμείο. Χαμόγελα αναγνώρισης με τον ταμία και συνενοχής με την γυναίκα που περιμένει πίσω μου με άλλο βιβλίο.
Όλη η περιγραφή απαντά στο ερώτημα του Τζαμαϊκανού συγγραφέα που ζει στον Καναδά και θα συναντήσω στις σελίδες του τις επόμενες ώρες. Ποιες είναι οι διαδρομές των βιβλίων που καταλήγουν στα σπίτια που έχουμε αναγνωστική πρόσβαση; Πώς καταλήγουν, σε ποια ράφια;
Και να ‘μαι, μια Ελληνίδα καθισμένη σε τρεις διαφορετικές θύρες αναχώρησης αεροδρομίων σε μισή μέρα μέσα, με τα αγγλογαλλικά σε πρώτη χρήση, χωρίς να διακατέχεται από τον πατροπαράδοτο νόστο, σε ευθυγραμμισμένη συμβατότητα με το βιβλίο που μόλις επέλεξε και κάνει το ταξίδι περιπέτεια και στήριγμα στον γυρισμό. Οι συγγραφείς δεν έχουν εθνικότητα ή μάλλον παίρνουν την εθνικότητα των εκάστοτε αναγνωστών τους, λέει ο συγγραφέας που δεν του αρέσει να τον ρωτάνε για τα χαρακτηριστικά της γραφής του.
Ο Dany Lafferière αφιερώνει το βιβλίο του σε όσους θα ήθελαν να είναι κάποιος άλλος, όπως εκείνος ο έγχρωμος θα ήθελε να είναι Ιάπωνας, μιας και ακολουθεί το ταξίδι, τον τρόπο και τον τρόπο του ποιητή Basho (1644-1694). Μας έχει δηλώσει ρητά ότι προτιμά να διαβάζει από το να γράφει. Είναι αναγνώστης. Παιδική του επιθυμία του να μπει σε ένα βιβλίο και να μην επιστρέψει. Να ζήσει μέσα σε στίχους, αυτός που είναι ο ίδιος πλούσιος σε λέξεις, που φτιάχνει με άνεση τους πιο εύστοχους τίτλους βιβλίων και άρθρων για εφημερίδες.
Μεγάλη χαρά που μου δίνει το διάβασμά του. Με ρουφάει και για μεγάλα διαστήματα με αποκόβει το εναέριο και στριμωχτό περιβάλλον. Αναγνωρίζω στο ύφος του κάτι από τον Αλεξάκη και συνομιλούμε. Αναζητά το ιαπωνικό, όπως ο Αλεξάκης τον Άθω. Φαινομενικά σκόρπιες πληροφορίες για τα πριν εδώ και εκεί, για το καθεμέρα, διαβάσματα, ακούσματα, φήμες, συναντήσεις, διάχυτα, ένα ξετύλιγμα που σφίγγει γύρω από το θέμα και τον σπρώχνει μέσα στο θέμα. Στέκομαι στις σύντομες φράσεις του «Με κατοικεί αυτός ο ρευστός χρόνος», «ο κόσμος των ονείρων στα ακροδάχτυλά του» για έναν ζωγράφο, «πώς να ακουμπήσω την καρδιά ενός αντικειμένου», «μιλάμε στο κεφάλι μας την ίδια ώρα που μιλάμε με έναν άλλο», οι τηλεθεατές είναι «ένα πλήθος καθιστό», η έννοια της αυθεντικότητας τον θυμώνει, και άλλα. Τους δρόμους του μεταξιού, της ζάχαρης, των μπαχαρικών έχουν αντικαταστήσει εκείνοι του τένις, του γκολφ, των περιβαλλοντολόγων, των αρχηγών κρατών των αναπτυγμένων χωρών.
Βρίθει από Έλληνες η διήγησή του «Ιάπωνα» συγγραφέα. Σαν καθημερινότητα (ο Έλληνας ψαράς, σουβλατζής, θυρωρός που αγνοεί τον Πλάτωνα, κλπ) κύρια στο σημείο που αναφέρεται στα αντιπαθητικά κλισέ που θέλει να αναποδογυρίσει. Γελάω διαβάζοντας ότι το σουβλάκι είναι το μόνο ελληνικό εύρημα μετά την δημοκρατία.

Στο τέλος περιλαμβάνονται έξι σελίδες, μέρος του καταλόγου του εκδοτικού οίκου Boréal. Ονόματα γυναικών και ανδρών άγνωστα, πολλά με δύσκολη προφορά και τίτλοι, τίτλοι που μάλλον δεν θα μας αποκαλυφθούν –όπως και οι δικοί μας μάλλον δεν θα περάσουν από εκεί. Αρχικά με πιάνει στενοχώρια πως το πιθάρι της ανάγνωσης ποτέ δεν θα φτάσει σε έστω ικανοποιητικό βαθμό. Δεν είναι θάλασσες, πελάγη, ωκεανοί τα κείμενα των ανθρώπων ολούθε, είναι πλημμυρίδα. Μετά όμως, που το ξανασκέφτομαι το βλέπω και από την άλλη. Παντού υπάρχει η αγωνία της έκφρασης, των ιδεών και εικόνων που πλάθονται για να μετασχηματιστούν σε αισθήματα. Καλό αυτό.