Ζαν Εσενόζ, Ζερόμ Λεντόν, μετάφραση Νίκος Παναγιωτόπουλος, εκδόσεις ΠΟΛΙΣ, Αθήνα 2003, 62 σ.
Ο Stephen King κουβαλάει μαζί του βιβλία και καταπιάνεται με το διάβασμα σε κάθε ευκαιρία, όπου σταθεί και όπου βρεθεί. Καθηλωμένος στην κίνηση, περιμένοντας την σειρά του στις υπηρεσίες, τον γιατρό να τον δεχθεί. Είναι ο τρόπος του, να διαβάζει συνεχώς άλλους συγγραφείς και να γράφει. Ζήλεψα λίγο. Αρκετά. Μπήκα και σε σκέψεις. Υπάρχει, μπορεί να δημιουργηθεί και άλλος χρόνος διαβάσματος, λοιπόν. Έτσι, χώνω στην τσάντα μου βιβλία, να μου βρίσκονται, να τα διαβάζω στο τρόλεϋ, το λεωφορείο, το μετρό. Και ναι, γίνεται. Προϋπόθεση το βιβλίο να μην είναι τούβλο ασήκωτο, τα στοιχεία του να μην είναι κάτι γραμματάκια τόσα δα να χοροπηδάνε στα τραντάγματα του δρόμου, στους κραδασμούς, να ανοίγει καλά ώστε να μπορεί να κρατηθεί και σε περίπτωση που δεν βρεις θέση να καθίσεις, να είναι πολύ τραβηχτικό και όχι περιγραφικό. Βοηθάει το πρωί να ξυπνάς με καλύτερες προϋποθέσεις, βοηθάει να ξεχνάς το γύρω χάος. Λειτουργεί σαν ασφάλεια αυτάρκειας. Απώλεια είναι ότι καθιστά την παρατήρηση των ανθρώπων και των μικροκαταστάσεων δύσκολη. Το νου σου έχεις να βολευτείς για να ανοίξεις στην σελίδα που έμεινες, να ξαναπιάσεις την ιστορία. Βλέπεις λιγότερα και σε βλέπουν περισσότερο. Όλα τούτα για να πω για τα σύντομα μα ζουμερά βιβλία της στήλης. Διαβασμένα με μια άλλη ένταση.
Στον κόσμο των εκδόσεων οι σχέσεις αλληλένδετες, τα συστατικά που φέρνει ο καθένας εκ των ουκ άνευ. Εκτός από την μακριά και σύνθετη αλυσίδα που γεννάει ένα οποιοδήποτε βιβλίο, υπάρχουν και οι ανθρώπινες σχέσεις, το ξεκίνημα, η διαδρομή, τα σκαμπανεβάσματα, τα αναπάντεχα ή φυσικά τέλη τους. Μια τέτοια σχέση, ουσιαστική και ξέχωρη, είναι του συγγραφέα-δημιουργού με του εκδότη-διαχειριστή. Ο συγγραφέας που δεν επιθυμεί να κάνει τίποτα άλλο στην ζωή του εκτός από το να γράφει, σχεδόν με κάθε κόστος, και ο εκδότης που είναι κάτι σαν συλλέκτης πνευματικά παραγωγικών ανθρώπων, που βάζει στοίχημα στην μετοχή της πρωτοτυπίας και αυθεντικότητάς τους.
Ο τίτλος ένα όνομα, ο συγγραφέας ένα άλλο όνομα, ίδια γραμματοσειρά, ίδιο μέγεθος, σε άλλο χρώμα, ποιος είναι ποιος, ποιος μιλάει για ποιον, τι είναι αυτοί με τα ξενικά ονόματα που αποδίδονται στο περίπου στα ελληνικά (το ζε στο Ζαν και Ζερόμ δεν είναι παχύ, το -όν χάνει το ένρινό του). Ένα βιβλίο στη μνήμη του εκδότη των εκδόσεων Minuit (=Μεσάνυχτα) του Ζερόμ Λεντόν (1925-2001) που κυκλοφόρησε έξι μήνες μετά τον θάνατό του, γραμμένο από τον Ζαν Εσενόζ.
Η προσωπική ιστορία των δυο τους, σκέψεις του συγγραφέα αφιερωμένες στον εκδότη που ανέλαβε την ανακάλυψή του και την πορεία του, μα παράλληλα μια ιστορία με γενικές αναλογίες και ομοιότητες που σημαδεύουν την αναγκαστική συνύπαρξη. Η επίμονη εμμονή του συγγραφέα να στέλνει το χειρόγραφό του σε εκδοτικούς οίκους, να τρώει πόρτα από μικρούς οίκους για να του ανοίξει ο γνωστός. Η πρώτη εκδοτική απόπειρα, όχι και τόσο επιτυχημένη (ψιλοχάλια), η συνέχεια συνεχώς βελτιούμενη, και προϊόντος του χρόνου στεφανωμένη με βραβεία. Καθημερινότητα σε εργασιακή μοναξιά, δημοσιότητα, ένα βιβλίο κάθε 2-3 χρόνια και η παρουσία του εκδότη εκεί, με έναν κώδικα δικό του, της δικής του προσωπικότητάς του συνδυασμένη με την εικόνα και τον ρόλο του εκδότη. Καθόλου στην γραμμή του πατρικού, προστατευτικού, του υποδοχέα των συναισθηματικών ανασφαλειών και της γκρίνιας. Υπερασπιστής της ενιαίας τιμής του βιβλίου, της ανεξαρτησίας των εκδοτικών οίκων, του ποιοτικού, της επιλογής του επιπέδου, κάθετος κατά της λογοκρισίας.
Η θέαση των πραγμάτων διάφορη μα λειτουργικά συμπληρωματική. Οι ανάγκες του συγγραφέα, τουλάχιστον στην αρχή, όχι ταυτόσημες με του εκδότη «… το ουσιαστικό είναι πως αυτό το βιβλίο υπάρχει. Δεν έχω καταλάβει ακόμη πως ένα βιβλίο εκδίδεται για να πουληθεί. Κι αυτό θα το μάθω αργότερα.» (σ. 21) Επιθυμία πιεστική του συγγραφέα είναι να ενσαρκωθεί σε βιβλίο το δημιούργημά του. Του εκδότη να το διακινήσει, να καταφέρει να γράψουν παρουσιάσεις, κριτικές –κατά προτίμηση θετικές– να πουλήσει, να μεταφραστεί. Ο καθένας τους παρών από διαφορετικό σημείο, σε τροχιά συνεργασίας και κατανόησης. Παραπάνω από γνωστοί, φίλοι σε μια σχέση που διαρκεί, μα όχι και κολλητοί. Η απώλεια του Λεντόν αποτυπωμένη από τον Εσενόζ με ελεγχόμενο συναίσθημα, από ψύχραιμη απόσταση.
Ο Stephen King κουβαλάει μαζί του βιβλία και καταπιάνεται με το διάβασμα σε κάθε ευκαιρία, όπου σταθεί και όπου βρεθεί. Καθηλωμένος στην κίνηση, περιμένοντας την σειρά του στις υπηρεσίες, τον γιατρό να τον δεχθεί. Είναι ο τρόπος του, να διαβάζει συνεχώς άλλους συγγραφείς και να γράφει. Ζήλεψα λίγο. Αρκετά. Μπήκα και σε σκέψεις. Υπάρχει, μπορεί να δημιουργηθεί και άλλος χρόνος διαβάσματος, λοιπόν. Έτσι, χώνω στην τσάντα μου βιβλία, να μου βρίσκονται, να τα διαβάζω στο τρόλεϋ, το λεωφορείο, το μετρό. Και ναι, γίνεται. Προϋπόθεση το βιβλίο να μην είναι τούβλο ασήκωτο, τα στοιχεία του να μην είναι κάτι γραμματάκια τόσα δα να χοροπηδάνε στα τραντάγματα του δρόμου, στους κραδασμούς, να ανοίγει καλά ώστε να μπορεί να κρατηθεί και σε περίπτωση που δεν βρεις θέση να καθίσεις, να είναι πολύ τραβηχτικό και όχι περιγραφικό. Βοηθάει το πρωί να ξυπνάς με καλύτερες προϋποθέσεις, βοηθάει να ξεχνάς το γύρω χάος. Λειτουργεί σαν ασφάλεια αυτάρκειας. Απώλεια είναι ότι καθιστά την παρατήρηση των ανθρώπων και των μικροκαταστάσεων δύσκολη. Το νου σου έχεις να βολευτείς για να ανοίξεις στην σελίδα που έμεινες, να ξαναπιάσεις την ιστορία. Βλέπεις λιγότερα και σε βλέπουν περισσότερο. Όλα τούτα για να πω για τα σύντομα μα ζουμερά βιβλία της στήλης. Διαβασμένα με μια άλλη ένταση.
Στον κόσμο των εκδόσεων οι σχέσεις αλληλένδετες, τα συστατικά που φέρνει ο καθένας εκ των ουκ άνευ. Εκτός από την μακριά και σύνθετη αλυσίδα που γεννάει ένα οποιοδήποτε βιβλίο, υπάρχουν και οι ανθρώπινες σχέσεις, το ξεκίνημα, η διαδρομή, τα σκαμπανεβάσματα, τα αναπάντεχα ή φυσικά τέλη τους. Μια τέτοια σχέση, ουσιαστική και ξέχωρη, είναι του συγγραφέα-δημιουργού με του εκδότη-διαχειριστή. Ο συγγραφέας που δεν επιθυμεί να κάνει τίποτα άλλο στην ζωή του εκτός από το να γράφει, σχεδόν με κάθε κόστος, και ο εκδότης που είναι κάτι σαν συλλέκτης πνευματικά παραγωγικών ανθρώπων, που βάζει στοίχημα στην μετοχή της πρωτοτυπίας και αυθεντικότητάς τους.
Ο τίτλος ένα όνομα, ο συγγραφέας ένα άλλο όνομα, ίδια γραμματοσειρά, ίδιο μέγεθος, σε άλλο χρώμα, ποιος είναι ποιος, ποιος μιλάει για ποιον, τι είναι αυτοί με τα ξενικά ονόματα που αποδίδονται στο περίπου στα ελληνικά (το ζε στο Ζαν και Ζερόμ δεν είναι παχύ, το -όν χάνει το ένρινό του). Ένα βιβλίο στη μνήμη του εκδότη των εκδόσεων Minuit (=Μεσάνυχτα) του Ζερόμ Λεντόν (1925-2001) που κυκλοφόρησε έξι μήνες μετά τον θάνατό του, γραμμένο από τον Ζαν Εσενόζ.
Η προσωπική ιστορία των δυο τους, σκέψεις του συγγραφέα αφιερωμένες στον εκδότη που ανέλαβε την ανακάλυψή του και την πορεία του, μα παράλληλα μια ιστορία με γενικές αναλογίες και ομοιότητες που σημαδεύουν την αναγκαστική συνύπαρξη. Η επίμονη εμμονή του συγγραφέα να στέλνει το χειρόγραφό του σε εκδοτικούς οίκους, να τρώει πόρτα από μικρούς οίκους για να του ανοίξει ο γνωστός. Η πρώτη εκδοτική απόπειρα, όχι και τόσο επιτυχημένη (ψιλοχάλια), η συνέχεια συνεχώς βελτιούμενη, και προϊόντος του χρόνου στεφανωμένη με βραβεία. Καθημερινότητα σε εργασιακή μοναξιά, δημοσιότητα, ένα βιβλίο κάθε 2-3 χρόνια και η παρουσία του εκδότη εκεί, με έναν κώδικα δικό του, της δικής του προσωπικότητάς του συνδυασμένη με την εικόνα και τον ρόλο του εκδότη. Καθόλου στην γραμμή του πατρικού, προστατευτικού, του υποδοχέα των συναισθηματικών ανασφαλειών και της γκρίνιας. Υπερασπιστής της ενιαίας τιμής του βιβλίου, της ανεξαρτησίας των εκδοτικών οίκων, του ποιοτικού, της επιλογής του επιπέδου, κάθετος κατά της λογοκρισίας.
Η θέαση των πραγμάτων διάφορη μα λειτουργικά συμπληρωματική. Οι ανάγκες του συγγραφέα, τουλάχιστον στην αρχή, όχι ταυτόσημες με του εκδότη «… το ουσιαστικό είναι πως αυτό το βιβλίο υπάρχει. Δεν έχω καταλάβει ακόμη πως ένα βιβλίο εκδίδεται για να πουληθεί. Κι αυτό θα το μάθω αργότερα.» (σ. 21) Επιθυμία πιεστική του συγγραφέα είναι να ενσαρκωθεί σε βιβλίο το δημιούργημά του. Του εκδότη να το διακινήσει, να καταφέρει να γράψουν παρουσιάσεις, κριτικές –κατά προτίμηση θετικές– να πουλήσει, να μεταφραστεί. Ο καθένας τους παρών από διαφορετικό σημείο, σε τροχιά συνεργασίας και κατανόησης. Παραπάνω από γνωστοί, φίλοι σε μια σχέση που διαρκεί, μα όχι και κολλητοί. Η απώλεια του Λεντόν αποτυπωμένη από τον Εσενόζ με ελεγχόμενο συναίσθημα, από ψύχραιμη απόσταση.
2 σχόλια:
Καλώς ήρθες στο club "Με ένα βιβλίο παντού"! Άρχισα να το εφαρμόζω, αρχές αυτού του χρόνου, όταν συνειδητοποίησα ότι δεν διαθέτω χρόνο μόνο για βιβλίο. Βέβαια μου λείπει πολύ το να αφαιρούμαι, κοιτώντας τους άλλους, αλλά κοιτάω σε έναν άλλον κόσμο και είναι λίγο καλύτερα. Ευτυχώς στη Θεσσαλονίκη υπάρχει ηχητική ειδοποίηση στα λεωφορεία για τις στάσεις! Πλέον!
Για την νέα συνήθεια έχω να προσθέσω ότι οξύνει την παρατηρητικότητα κάθετα, δηλαδή κανείς βρίσκεται σε εγρήγορση και βλέπει καλύτερα, χωρίς να του παίρνει τόσο χρόνο. Εδώ έχει κάποια φασαρία γενικότερα.
Ευχαριστώ για το καλωσόρισμα!!!
Δημοσίευση σχολίου