Κυριακή 16 Δεκεμβρίου 2007

ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΒΙΒΛΙΑ 9


Αντώνης Παπαθεοδούλου-Τερέσα Ινφάντε, Το παρανομύθι, εικονογράφηση Δέσποινα Καραπάνου, εκδόσεις Κυριάκος Παπαδόπουλος, Αθήνα 2006, 57 σ., σειρά: πτήσεις Junior, για παιδιά 7-9 χρονών.

Η βιβλιοφιλἰα απευθύνεται σε συγκεκριμένη ηλικία;
Η απάντηση μπορεί να είναι μόνο μία.
Τα βιβλία είναι για όλους και τα βιβλία για παιδιά είναι ολόκληρη ιστορία.
Είναι μια προβολή για το τι κρίνουμε ότι ταιριάζει στα παιδιά. Μια κάθοδος στην παιδική ηλικία των ενήλικων αναγνωστών και του συγγραφέα, μια ανάδυση αναμνήσεων που γυροφέρνουν με μεταγενέστερες εμπειρίες, είναι μια νοσταλγική τάση ποτισμένη με την αισιοδοξία ότι ο επόμενος ξεκινά με άλλες, ίσως ευνοϊκότερες, προδιαγραφές. Τα βιβλία για παιδιά βγάζουν χρώμα και συναίσθημα, προσφέρουν καλόβολη καθοδήγηση στον έξω μικρόκοσμο και στην υφήλιο όλη, σωρευμένη και τακτοποιημένη πληροφορία, περιπέτεια στην πραγματικότητα και εξερεύνηση στη φανταστική δυνατότητα.
Σε μια σοβαρή επιστημονική βιβλιοθήκη υπό την αυστηρή επίβλεψη του Μεγάλου Ευρετηρίου, βρίσκεται από λάθος ενός φοιτητή της Γεωλογίας, ένα Παραμύθι. Ως είδος άγνωστο συλλαμβάνεται από δύο τόμους της Στρατιωτικής Ιστορίας για να δικαστεί την επόμενη στο ράφι της Νομικής. Τα λόγια του Παραμυθιού ξεσηκώνουν τα άλλα βιβλία. Δεν υπάρχει η χώρα των χίλιων δράκων, λέει η Γεωγραφία, δεν υπάρχουν καν δράκοι, το περιγελάει η Ζωολογία, για να καταδικαστεί με την κατηγορία της ψευδορκίας και παράνομης εισβολής στην βιβλιοθήκης της ακριβούς ανθρώπινης γνώσης σε ισόβια φυλάκιση στο τελευταίο ράφι. Και ίσως να έμενε εκεί για πάντα αν δεν ξεσπούσε φωτιά και το Παραμύθι δεν έσωζε όλα βιβλία με την ιδέα του να ενώσουν τους σελιδοδείκτες τους –όπως έκανε ο πρίγκιπας με τα σεντόνια- και να γλιστρήσουν μακριά από τις φλόγες. Φυλάσσονται όλα μαζί στριμωγμένα μέσα σε ένα κιβώτιο για τέσσερις μήνες έως ότου τοποθετηθούν στην νέα βιβλιοθήκη. Στο διάστημα που περνούν στο κιβώτιο γνωρίζονται καλύτερα και οι ανθρώπινες γνώσεις ξαναλέγονται με καινούριο τρόπο, αυτόν του Παραμυθιού. Όταν τοποθετούνται στην βιβλιοθήκη, τα επιστημονικά βιβλία μάταια αναζητούν το Παραμύθι. Δεν είναι ανάμεσά τους. Ανησυχία κυριεύει τα βιβλία ώσπου μαθαίνουν ότι είναι φυλακισμένο σε άλλο τμήμα. Αποφασίζεται αποστολή διάσωσής του από το επικίνδυνο παιδικό τμήμα. Μια έκπληξη τους περιμένει όταν με χίλιους κόπους φτάνουν εκεί. Τα παιδιά αγαπούν και ακούνε με ανοιχτό το στόμα το ευτυχισμένο Παραμύθι. Η αποστολή αποφασίζει να υποχωρήσει σιωπηλά. Συναντιούνται όμως στο καλάθι της επανατοποθέτησης και οι χαρά όλων είναι απερίγραπτη. Το Παραμύθι αναζητούσε και αυτό τους φίλους του για να αντλήσει νέες ιστορίες για ποτάμια, ζώα, αστέρια, εκστρατείες από στις σελίδες τους γιατί τα παιδιά θέλουν συνέχεια καινούριες και περισσότερες ιστορίες.
Την αρχική δυσπιστία και ορατή εχθρότητα μεταξύ των διαφορετικών βιβλίων, ανατρέπει η αναγκαστική συνύπαρξη. Η γνωριμία έρχεται να αντικαταστήσει το κλίμα άμυνας και επιθετικότητας. Μια φιλία γεννιέται στο κιβώτιο καθώς το καθένα συμβάλλει με τον τρόπο του στην κουβέντα. Όλοι έχουν κάτι να πουν που αξίζει να ακουστεί, να συγκριθεί, να τοποθετηθεί σε ένα γενικότερο πλαίσιο.
Τελικά τα αντίθετα δεν χρειάζεται να δρουν αντιθετικά γιατί είναι δυνατόν να συνυπάρχουν συμπληρωματικά. Δεν χρειάζεται να είναι όμοια και αποκλειστικά αναγνωρίσιμα για να είναι φιλικά και χαρούμενα. Δεν είναι απαραίτητο να είναι όλα συνέχεια σοβαρά, βαριά και ανελαστικά, μπορεί να λειτουργούν και με κέφι, να κλείνουν λίγο και το μάτι γελαστά.
Μια ιστορία που σπάει τις διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στο σοβαρό και το φανταστικό, που μιλάει για αρμονική συνύπαρξη διαφορετικών στοιχείων και προχωρά μέσα από αυτήν, πέρα από αυτήν. Ζυμώματα που δεν γίνονται αυτόματα και αντικαθρεφτίσματα που θέλουν το χρόνο τους για να νετάρει η εικόνα. Υπερβάσεις που δεν είναι εύκολες αλλά δεν είναι και αδύνατες ουτοπίες.
Άλλο ένα βιβλίο που ανακάλυψε το λαγωνικό της στήλης. Το ευχαριστώ τόοοσο πολύ.

3 σχόλια:

Χρίστος είπε...

Πολύ καίρια η επισήμανση ότι τα βιβλία για παιδιά είναι μια επιλογή των ενηλίκων, μια νοσταλγία για την περίοδο της αθωότητας. Μου αρέσει ο όρος «βιβλία για παιδιά» ως περισσότερο σαφής από άλλους. Πολύ ενδιαφέρουσα η βιβλιοθηκονομική αντίληψη στο Παρανομύθι αλλά και η ιδέα ότι το παραμύθι με τη φαντασία και την ελευθερία που το διακρίνει σώζει τις επιστήμες που συνήθως θέλουν να το αποδιώξουν. Η «παράνομη» θέση του παραμυθιού αποδεικνύεται σωτήρια.Την έχουμε ανάγκη να δραπετεύουμε από την καθημερινότητα προς έναν κόσμο μαγείας και θαύματος όπως αυτόν του παραμυθιόύ. Πέραν αυτών και οι ιδέες για τον αποκλεισμό ή μη του «άλλου», τη συνεργασία πολλών για ένα σκοπό, την απήχηση της συλλογικής προσπάθειας, πιο έυκολα μεταδίδονται στα παιδιά μέσω του παραμυθιού. Η Elli τονίζει τις αξίες που κάνουν τον κόσμο της αθωότητας να θριαμβέυει, αξίες όπως της φιλίας, της γενναιότητας, αυτοθυσίας, δικαιοσύνης, ανιδιοτελούς αγάπης, που κυριαρχούν στον άχρονο κόσμο των παραμυθιών.
Τελικά η ανάγνωση στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο και διαδικτυακό κόσμο μας δεν είναι μια πράξη μοναχική. Μπορεί να συνδέσει διαφορετικούς ανθρώπους και ηλικίες, να σπάσει «διαχωριστικές γραμμές». Αν και δεν έχει σχέση με την κατηγορία που παρουσιάζει η στήλη σας «βιβλία για βιβλία», το τελευταίο της Άλκης Ζέη Ο ψεύτης παππούς αναφέρεται μεταξύ άλλων και στις γέφυρες ανάμεσα σε γενιές και ανθρώπους, στην ανάγκη συζήτησης, συνεργασίας και επικοινωνίας. Επιπλέον απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας από 10 έως 110 χρονών.

Elli είπε...

Ευχαριστώ για το εκτενές και πλούσιο σχόλιο.

librarian είπε...

Το εκτενές σχόλιο νομίζω ότι με έχει καλύψει. Ωστόσο διαπιστώνω, με ιδιαίτερη χαρά, ότι τα βιβλιοφιλικά βιβλία για παιδία είναι πολλά, περισσότερα ακόμη και από αυτά των ενηλίκων, και μου δημιουργείται η επιθυμία να τα ανακαλήψω/ουμε όλα.